این روزها علاوه بر فروشگاه های اینترنتی شاهد کانال های مختلفی از فروش انواع و اقسام کالا در فضای تلگرام هستیم خیلی از افراد برای راه انداختن کسب و کار سالم به چنین فضایی روی آورده و یک مغازه مجازی را در چنین فضایی راه اندازی کرده اند که این کانال ها به دلیل معرفی کالا و عموما قیمت های مناسب و حتی ارسال رایگان مورد استقبال قرار گرفته است در کنار این نوع کانال ها برخی از فروشندگان نیز در کنار داشتن مغازه برای تبلیغات اقلام مغازه خود نیز کانالی راه انداخته تا ضمن معرفی کالا اقدام به فروش و ارسال کالای مورد نیاز برای افرادی کنند که وقت چندانی برای خرید های حضوری ندارند.اما باید آگاه بود که در کنار تمام این مزایا و کارکردهای مثبت فضای مجازی به ویژه تلگرام که مورد استفاده بسیاری از ایرانیان است، برخی نیز به دنبال سوء استفاده از این فضا هستند به گونه ای که در قالب راه اندازی سایت یا کانال های خرید آن لاین اقدام به فریب مردم کرده و از این کار هیچ ابایی ندارند.بر این اساس در این شرایط افزایش سطح آگاهی و کسب آموزش هایی می تواند بسیار موثر بوده و از بسیاری از کلاهبرداریها جلوگیری کند و از مزایای خوب خرید اینترنتی از جمله صرفه‌جویی در وقت کاربران، مزایایی چون امنیت در جابجایی پول، کاهش هزینه‌های بازاریابی، صرفه‌جویی اقتصادی و افزایش فرصت‌های شغلی و غیره بهره برد.در ذیل به نمونه ای از کلاهبرداری های اینترنتی اشاره می شود: **دستگیری کلاهبردار 800 میلیون ریالی از مشتریان خرید اینترنتی سایت‌های آگهی رایگان شخصی با ارائه مرجوعه قضایی به پلیس اظهار داشت فردی، کالایی را برای جهت فروش در سایت دیوار قرار داده که بنده تماس گرفتم و مبلغ مورد نظر را برای وی واریز کردم ولی بعد از واریز مبلغ مورد نظر، فروشنده دیگر پاسخگو نبود.در ادامه روند رسیدگی به این پرونده، چند شخص دیگر نیز با ارائه مرجوعه قضایی به این پلیس مراجعه و در خصوص خرید از سایت دیوار و عدم وصول اقلام مورد نظر و پاسخگو نبودن فروشنده شکایت کردند در نهایت مشخص شد شکایات اخیر با عنوان کلاهبرداری از طریق سایت مورد نظر در مورد فروش اجناس توسط یک نفر بوده است.با انجام اقدامات تخصصی و شگردهای خاص پلیسی متهم که در یکی از استان های همجوار سکونت داشت شناسایی و ضمن هماهنگی با مقام قضایی دستگیر و به همراه ادله مکشوفه از وی به این پلیس انتقال داده شد.در ادامه بررسی پرونده با توجه به بازجویی متهم، مستندات و ادله به دست آمده، وی به فعالیت در حدود دو سال کلاهبرداری به مبلغ 800 میلیون ریال اعتراف کرد.این در حالی است که پلیس بارها تذکر داده که پیش از انجام هر گونه خریدی آدرس و شماره تلفن واقعی فروشنده اینترنتی را بررسی کنید و نسبت به صحت آن اطمینان حاصل کنید که بعدها مشکلی پیش آمد این آدرس و شماره تلفن در دست شما بوده و بتوانید به آنها مراجعه کنید.از سوی دیگر قبل از خرید باید شرایطی را بررسی کنید مثلا اینکه می‌توانید آن محصول را برگردانده و پول خود را دریافت کنید؟ و دیگر اینکه هر نوع اطلاعات ثبت شده که مربوط به این معامله است و شامل تمام نامه‌های الکترونیک ارسالی به فروشنده و دریافتی از فروشنده است، را ذخیره کرده و از آنها پرینت بگیرید. **فروشنده قلابی لوازم خانگی در فضای مجازی، دستگیر شد در پرونده دیگری متهمی با استفاده از سایت‌های مختلف و درج تبلیغات کذب اقدام به کلاهبرداری از کاربران فضای مجازی می کرد.در پی وصول یک فقره پرونده مبنی بر کلاهبرداری اینترنتی اقدامات اولیه شناسایی متهم یا متهمین در دستور کار کارآگاهان پلیس فتا قرار گرفت. با توجه به مستندات ارائه شده توسط شاکی و تحقیقات مقدماتی مشخص شد متهم با استفاده از سایتهای تبلیغاتی اقدام به تبلیغ کالاهای لوازم خانگی کرده است. در جریان رسیدگی پرونده چندین پرونده مشابه به پلیس فتا ارجاع، که مشخص شد متهم با ترفندهای مشابه و به صورت سریالی اقدام به کلاهبرداری از کاربران فضای مجازی کرده است. با پیگیری و جمع آوری ادله دیجیتال مرتبط با پرونده توسط کارشناسان پلیس فتا، محل سکونت متهم در یکی از شهرستان‌های اطراف تهران شناسایی شد و با هماهنگی مقام قضایی و اخذ دستورات لازم، طی یک عملیات غافلگیرانه و پلیسی متهم دستگیر و تعداد قابل توجهی سیم کارت، گوشی تلفن همراه و سایر اقلام و تجهیزاتی که در این امر مجرمانه مورد استفاده قرار می‌گرفت از منزل متهم کشف و جمع آوری شد.در تحقیقات فنی صورت گرفته، متهم با مشاهده شواهد و قرائن موجود به بزه خود اعتراف و انگیزه خود را کسب منفعت مالی عنوان کرده بود. در این پرونده متهم با استفاده از ترفندهای مختلف و ناآگاهی برخی کاربران در راستای خرید اینترنتی مرتکب این کلاهبرداری شده است. **متهم فرزند شاکی بود دربرخی از پرونده ها، نداشتن آشنایی با خرید های اینترنتی دردسرساز می شود. به عنوان مثال در یک پرونده فردی به پلیس فتا مراجعه و بیان داشت شخص یا اشخاص ناشناس به صورت اینترنتی و غیر مجاز مبلغی بیش از چهل میلیون ریال از حساب بانکی‌اش به سرقت برده‌اند لذا ‌بلافاصله موضوع در دستور کار پلیس قرار گرفت.در انجام بررسی‌های تخصصی مشخص شد مبالغ کسر شده صرف خرید اینترنتی شده است که با پیگیری سرنخ‌های به دست آمده، متهم که فرزند شاکی‌ بود شناسایی و برای ارائه توضیحات لازم به پلیس فتا احضار شد. متهم در بازجویی اولیه به جرم خود اعتراف و بیان داشت پدرش شماره کارت و رمز دوم را در اختیارش‌ قرار داده تا اقدام به خرید وسیله‌ای به صورت اینترنتی کند‌ که متاسفانه به دلیل عدم آشنایی فرزند شاکی با خریدهای اینترنتی سفارش به تعداد 20 بار صورت گرفته و مبلغ چهارمیلیون تومان از حساب شاکی برداشت شده است در حالی که باید در هنگام خریدهای اینترنتی ابتدا نکات امنیتی لازم را رعایت و سپس خرید خود را انجام دهید همچنین اگر از یک سایت معتبر خریدی انجام دادید و بنا به دلایلی خرید انجام نگرفته ولی مبلغ از حساب کم شد با پشتیبانی فروشگاه تماس گرفته تا مشکل رفع شود. **چگونه با اطمینان خاطر،خرید خود را از طریق اینترنت انجام دهیم؟ چگونه در اینترنت به خرده فروشان اعتماد کنیم و در دام دسیسه های کلاهبرداری نیافتیم؟ هر روز میلیون ها نفر بدون هیچ گونه مشکلی در اینترنت خرید می کنند. با داشتن کمی شجاعت و دانش، شما می توانید از ایجاد مشکلات مربوط به تجارت الکترونیکی جلوگیری کنید در ابتدا باید خطرات خرید های اینترنتی را بشناسیم: 1-خطرات خرید های اینترنتی را بشناسیم • خرید کالاهایی که تحویل داده نمی شوند. • ارائه کالاهایی که با خصوصیات گفته شده در سایت مطابقت ندارند • تاخیر ها و زحمت هایی که خرید آنلاین دارد • خدمات ضعیف پس از فروش • سوء استفاده از کارت های اعتباری شما 2-با فروشندگان مطمئن و معروف معامله کنید • فروشندگان دارای اعتبار را انتخاب کنید بویژه زمانی که از اشخاص خاصی خرید می کنید • در جستجوی مدارک واقعی مانند جزئیات آدرس و شماره تلفن برای برقراری ارتباط باشید • فقط با بازدید از وب سایت افراد یا شرکت ها در مورد آنها قضاوت نکنید • وقتی که در حال خرید از شرکت های خارجی هستید، به طور خاص خیلی حساس باشید • سیاست فروشندگان در حفظ حریم شخصی و بازپرداخت مبلغ کالا را بررسی کنید • از روش های مناسب و ایمن برای پرداخت پول در اینترنت استفاده کنید تا در صورت عدم تحویل کالا از اطلاعات مالی و بانکی شما تا حدی محافظت شود 3-از یک وب سایت مطمئن استفاده کنی •اطمینان حاصل کنید که از یک وب سایت مطمئن برای وارد کردن اطلاعات کارت اعتباری خود استفاده می کنید. در گوشه پایین سمت راست پنجره مرورگر خود به دنبال نشانه ای از قفل (Padlock) باشید و اطمینان حاصل کنید که آدرس وب سایت با (https://) آغاز می شود • اگر شما از آخرین نسخه مرورگر خود استفاده می کنید و وب سایت اینترنتی فروشگاه از جدیدترین تکنولوژی امنیتی مانند نسخه جدید و معتبر شناسه امنیتی SSL استفاده می کند، ممکن است وقتی که از یک وب سایت مطمئن بازدید می کنید، نوار آدرس شما سبز شود • اگر اخطاری در ارتباط با شناسه امنیتی سایت دریافت کردید، خیلی حساس و محتاط باشید. در هر حال، قفل (Padlock) نشانه ای دقیق از وجود امنیت در سایت نیست و هیچ ارتباطی با اصول اخلاقی مورد استفاده صاحبان سایت ندارد • بر روی قفل (Padlock) کلیک کنید تا بتوانید ادعای فروشنده در مورد هویتش را ببینید و بررسی کنید که آیا شناسه امنیتی آنها در آدرس درست و واقعی ثبت شده است یا خیر • اطلاعاتی که توسط قفل (Padlock) روی صفحه ظاهر می شود، نباید شما را فریب دهد. برای صاحبان اصلی سایت کپی کردن تصویر یک قفل (Padlock) کار آسانی است. شما باید به دنبال قفلی (Padlock) باشید که در پنجره اصلی خود مرورگر وجود دارد 4-از دسیسه های کلاهبرداری بر حذر باشید • اگر شرایط (یک معامله) خیلی بیشتر از حد واقعی ،عالی به نظر برسد، احتمالا حقه ای در کار است. در اینترنت به بررسی اطلاعات راجع به این شرکت بپردازدید و بررسی کنید که آیا شخصی قبلاً با این مشکل مواجه شده است • از طرح های کار در خانه که وعده می دهند به راحتی می توانید درآمد کسب کنید و هیچ وقت هزینه ای نپردازید، اجتناب کنید • از شرکت های معتبر خرید کنید • به شدت از هر چیزی که در پیام های ناخواسته یا هرزنامه ها (Spam) ارائه و تبلیغ می شود، اجتناب و دوری کنید 5-فروش آنلاین اگر شما شرکتی دارید که بخش فروش آنلاین دارد،: • مشتریان و عرضه کنندگان جدید را از طریق اطلاعات منتشر شده در مورد آنها (مانند شماره تلفن یا آدرس) شناسایی کنید • قبل از ارسال هر نوع کالایی به صورت نسیه، گزارشی از وضعیت اعتباری مشتریان خود تهیه کنید. • شرکت های تجارت الکترونیک در قبال هر نوع کلاهبرداری از کارت های اعتباری مسئول هستند. (مگر آن که آنها از خدمات Verified by Visa(شرکت های تایید شده توسط Visa)یا MastercardSercurecode(کد امنیتی Mastercard)استفاده کنند چرا که این سیستم ها از شرکت ها در برابر اتهامات کلاهبرداری، حمایت می کنند • استفاده از سیستم های بررسی هویت و اعتبار آدرس (AVS) و شماره امنیتی کارت (CSC) می تواند به گونه ای موثر خطرات تقلب و کلاهبرداری در تجارت الکترونیک را کاهش دهد • تایید اعتبار مشتری پرداخت مبلغ پول را تضمین نمی کند و بنابراین شرکت ها باید تمامی بررسی ها برای تایید اعتبار مشتری و آدرس مشتری برای تحویل کالا را انجام دهند **اعلام لیست کسب و کارهای اینترنتی در سایت www.enamad.ir سرگرد ‌حمید کیانی‌ سرپرست اداره تشخیص جرائم سایبری پلیس فتا نیروی انتظامی با اشره به اینکه لیست همه کسب و کارهای اینترنتی که دارای نماد اعتماد الکترونیکی هستند در سایت www.enamad.ir قابل دریافت است به کاربران توصیه کرد: بهتر است در جهت افزایش امنیت خود از فروشگاه های اینترنتی که فاقد این نماد می باشند خرید نکنند. وی افزود: فروشگاه های اینترنتی را به عنوان چالشی جدید و پیش روی کاربران در برداشت های غیر مجاز خواند و علت اصلی این امر را کم دقت کاربران در انتخاب فروشگاه های اینترنتی قابل اعتماد دانست. کیانی گفت: رشد روز افزون فعالیت های اقتصادی در فضای مجازی و برپایی فروشگاه های اینترنتی بی شمار، تا حدودی باعث سردرگمی کاربران برای انتخاب فروشگاه مطمئن شده است. هرچند سازمان های مرتبط، نظارت خود را برروند کاری این فروشگاه ها بیشتر کردند و با وضع برخی از قوانین مثل اعطای نماد اعتماد الکترونیکی توسط وزارت صنعت و معدن- مرکز توسعه تجارت الکترونیک به دنبال هدفمند کردن این فروشگاه ها هستند. این کارشناس، اخذ نماد اعتماد الکترونیک را بسیار مهم دانست و دریافت نماد اعتماد را برای کسب و کارهای اینترنتی از وزارت صنعت و معدن را طبق الحاقیه آیین نامه اجرایی ضوابط لازم برای صدور پروانه کسب فروشگاه های الکترونیک(قانون نظام صنفی ماده 12- تبصره 1) و برنامه جامع توسعه تجارت الکترونیکی مصوب 84 ضروری دانست. سرگرد کیانی با اشاره به برخی از جرائم در حوزه فروشگاه های اینترنتی از جمله، عدم تحویل کالا- مغایرت کالای درخواستی با کالای دریافتی، مبالغ غیر واقعی گفت: در تبانی یک فروشگاه اینترنتی با یکی از کارکنان شعب بانکی شاهد بودیم که این فروشگاه در زمان تحویل کالای خریداری شده به مشتریان، درخواست کپی کارت ملی و شناسنامه می کرد و با این کپی ها توسط کارمند متخلف بانکی اقدام به باز کردن حساب بنام خریدار می کرد و با استفاده از قابلیت اتصال حساب های بانکی به یکدیگر، تمامی حساب های فرد قربانی در بانک مورد نظر را به یکدیگر متصل کرده و با دریافت عابر بانک عملاً، کارهای بانکی از جمله برداشت غیر مجاز از حساب بانکی قربانی انجام می داد. سرپرست اداره تشخیص جرائم سایبری پلیس فتا نیروی انتظامی ادامه داد: این فروشگاه ها این اقدام( اخذ کپی کارت ملی یا ثبت شماره ملی افراد) را با دریافت بخش نامه از سوی پلیس فتا توجیه می کرد. این درحالی است که پلیس فتا چنین بخش نامه ای مبنی بر دریافت کد ملی – اصل یا کپی کارت ملی و دیگر مدارک کاربران برای فروشگاه های اینترنتی ارسال نکرده است و این موضوع روشی است در جهت سوءاستفاده از کاربران فروشگاه های اینترنتی. سرگرد کیانی با بیان اینکه برای خرید اینترنتی نیازی به ارسال تصاویر اسکن شده مدارک نیست، افزود: تصاویر مدارک هویتی و کپی آنها برای خرید اینترنتی و تحویل کالا ضرورتی ندارد و فروشگاههای اینترنتی برای افزایش ضریب امنیت تحویل کالای خود باید از ساز و کارهای قانونی دیگر استفاده کنند. وی به کاربران توصیه کرد در صورت مشاهده چنین فروشگاههایی به هیچ عنوان مدارک هویتی خود را برای آنها ارسال نکنند و می توانند گزارش این قبیل فروشگاههای اینترنتی را از طریق سایت پلیس فتا بخش ارتباط مردمی به پلیس فتا اعلام کنند. کیانی ایجاد مراکز تقلبی فروش اینترنتی، شبکه‌های فروش زنجیره‌ای تقلبی را نتیجه کم اطلاعی شهروندان و کاربران فضای سایبر دانست و گفت: مؤسسات تبلیغاتی دروغین و سایت‌های سرمایه‌گذاری مجهول‌الهویه همه در پی بی اطلاعی هستند که ایجاد می گردد و گردانندگان چنین سایت‌ها و شبکه‌هایی از بی‌اطلاعی کاربران سو‌ءاستفاده می‌کنند. **توصیه های پلیس برای انجام خرید های آن لاین 1-قیمت و اصالت کالا را قبل از خرید بررسی کنید و حتما قبل از اینکه خرید خود را نهایی کنید، کالای مد نظر خود را از جهات مختلفی چون اصالت، قیمت و خدمات بررسی و با فروشگاه های دیگر مقایسه کنید تا مبادا متضرر شوید. 2-هرگز از کامپیوتر ها و شبکه های عمومی برای انجام خرید اینترنتی استفاده نکنید چراکه شبکه های عمومی نسبت به شبکه اینترنت شخصی شما به مراتب نا امن تر است بنابراین از شبکه های عمومی فقط برای گشت و گذار و سرگرمی و تحقیق در اینترنت استفاده کنید و هرگز از آنها برای انجام تراکنش های مالی استفاده نکنید . 3-حتما آدرس سایت مربوطه را خودتان تایپ کنید و از لینک های موجود داخل ایمیل استفاده نکنید . 4- فروشگاه‌های اینترنتی قانونی و مورد اطمینان معمولا، قبل از ارسال کالا و بعد از انجام خرید، مورد خرید را به شما از طریق اس ام اس یا ایمیل گزارش می دهند و از شما تاییدیه خواهند گرفت . 5-اگر قصد خرید اینترنتی دارید عجله نکنید و با دقت فرآیند خرید را انجام دهید و نسبت به تهدیدات امنیتی سایبری و کلاهبرداری­های این فضا مطلع باشید. کاربران در زمان انجام این نوع از خریدها باید بیشتر از هر زمان دیگری تامین امنیت خود را جدی بگیرند. 6- نماد اعتماد الکترونیکی با یک آرم مشخص در صفحه­ نخست سایت مورد نظر قابل مشاهده است که برای بررسی اصالت آن نماد می­توان روی آن کلیک کرده و اطلاعات فروشگاه را در آنجا مطالعه کرد.فعالیت دارندگان نماد دائم الکترونیکی از نظر قانونی مورد تائید است. 7-از امنیت سیستم یا رایانه­ای که از آن خرید آنلاین خود را انجام می­دهید مطمئن باشید 8-در پرداخت­های آنلاین از طریق درگاه­های بانکی به دستورالعمل­های امنیتی آن توجه شود. عدم توجه به تذکر پلیس فتا در خصوص خریدهای اینترنتی موجب شده تا بعد از اینکه فرد از یک وب‌سایت غیر معتبر خرید کرده و وجه را از طریق درگاه الکترونیک یکی از بانک‌های عضو شتاب پرداخت می‌کند حتی بعد از گذشت ماه‌ها موفق به دریافت کالا یا خدمات خریداری شده، نشده است و با پیگیری‌های وی وجه پرداختی نیز مسترد نشده است، از این رو پلیس فتا به تمام کاربران اینترنتی که قصد خرید الکترونیکی را دارند توصیه اکید می‌کند تا از فروشگاه‌هایی که دارای نماد اعتماد الکترونیکی از مرکز توسعه تجارت الکترونیک وزارت صنعت و معدن تجارت هستند، خرید کنند.