به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس، هنوز آماری از تغییرات نقدینگی و پایه پولی و اجزای آن منتشر نشده است اما با توجه به تغییر رئیس کل بانک مرکزی و بحث تاثیر نقدینگی بر سایر بازارها از جمله بازار ارز، نگاهی دوباره به تحولات پولی در سال‌های گذشته خالی از لطف نیست. ارقام رشد نقدینگی از سال 57 تاکنون در جدول زیر آمده است. این ارقام نشان می‌دهد نسبت رشد نقدینگی در سال‌های 90 تا 96 به طور متوسط 23.6 درصد بوده و این نسبت، در مقایسه با دهه 80 و 70 که به ترتیب 28.1 درصد و 27.1 درصد بوده، رشد کمتری داشته است.  * ارقام به میلیارد تومان دوره پایه پولی    درصد رشد    نقدینگی  درصد رشد      1357 120.9   257.8   1358 154.3 27.6  355 37.7 1359 198.8 28.8  450.8 26.9 1360 265.4 33.5  523.6 16.1 1361 340.5 28.2  643 22.8 1362 375.3 10.2  751.4 16.8 1363 423.9 12.9  796.6 6 1364 490.9 15.8  900.2 13 1365 606.2 23.4  1072 19 1366 754.2 24.4  1266 18 1367 952 26.2  1568 23.8 1368 1،031 8.2  1875 19.5 1369 1،071 3.8  2296 22.4 1370 1،230 14.8  2862 24.6 1371 1،446 17.5  3586 25.2 1372 1،800 24.4  4813 34.2 1373 2،393 32.9  6184 28.4 1374 3،440 43.7  8507 37.5 1375 4،734 37.6  11،655 37 1376  5،213 10.1  13،428 15.2 1377 6،196 18 16،040 19.4 1378 7،182 15.9  19،268 20.1 1379 8،439 17.5  24،911 29.2 1380 9،718 15.2  32،095 28.8 1381 11،961 23.1  41،752 30.1 1382 12،871 7.6  52،659 26 1383 15،120 17.5  68،586 30.2 شهریور 84 16،652 10.1 78،494 14.4  1384 22،054 45.9  92،101 34.2 1385 27،997 26.9  128،419 39.4 1386 36،549 30.5  164،029 27.7 1387 53،940 47.6  190،136 15.9 1388 60،378 11.9  235،588 23.9 1389 68،639 13.7  294،887 25.9 1390 76،456 11.4  354،255 19.4 1391 97،579 27.6  460،693 30.8 شهریور 92 96،123   506،396   1392** 118،490* 21.4*  693،550* 50.5* 1393 131،147 10.7  782،384 22.3 1394 153،360 16.9  1،017،280 30 1395 179،830 17.3  1،253،390 23.2 1396 213،980 19  1،529،980 22.1 ** در آمار سال 92 حدود 96 هزار میلیارد تومان از نقدینگی و 13 هزار و 600 میلیارد تومان از پایه پولی  به دلیل افزایش سطح پوشش آماری، به آمارها افزوده شده و بنابراین این حجم از نقدینگی و پایه پولی قابل قیاس نیست. به گزارش فارس، جدول بالا نشان می‌دهد رشد نقدینگی در تمام دوران‌ها وجود داشته و تقریبا نسبت آن بالا بوده است اما با وجود اینکه رشد متغیر نقدینگی در سال‌های 90 تا 96 کمتر از دو دهه قبل بوده است اما عوامل و سیاست‌هایی باعث شد نقدینگی فعلی به یکی از چالش‌های اقتصاد ایران تبدیل شود. رشد منفی اقتصادی در سال‌‌های 91، 92 و 94 و در مجموع کاهش متوسط رشد اقتصادی در سال‌های 90 تا 96 و از طرف دیگر حبس بخش عمده نقدینگی ایجاد شده در شبکه بانکی با ابزار نرخ سود در سال‌های 92 تا 96 و تخلیه نشدن اثرات تورمی نقدینگی خلق شده، موجب شد نسبت نقدینگی به تولید ناخالص داخلی تغییر کرده و این نسبت از 68 درصد در سال 91 به 103 درصد در سال 96 برسد. به عبارت دیگر حجم نقدینگی از حجم تولید ناخالص داخی به قیمت جاری 3 درصد بیشتر شده است.  پرداخت نرخ بالای سود بانکی در سال‌های 92 تا 96 علاوه بر اثرگذاری بر متغیرهای کلان، بر وضعیت مالی بانک‌ها هم بسیار اثرگذار بود است.براساس آخرین آمارها بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی در پایان سال گذشته به 132 هزار و 300 میلیارد تومان رسیده است. از این میزان 80 هزار و 310 میلیارد تومان آن بدهی بانک‌های غیردولتی، خصوصی و موسسات اعتباری به بانک مرکزی است. در حالی که این رقم در پایان سال 91 حدود 2889 میلیارد تومان بوده است.   در واقع در طول سال‌های 92 تا 96 که انعطاف در تعیین نرخ سود بسیار افزایش یافت، بدهی بانک‌های غیردولتی و خصوصی و موسسات اعتباری به بانک مرکزی 26.7 برابر شده است. اما در مقابل بدهی بانک‌های تجاری دولتی از 1731 میلیارد تومان در سال 91 به 4510 میلیارد تومان در سال 96 رسیده است. یعنی در طول 5 سال تنها 2779 میلیارد تومان به بدهی بانک‌های تجاری دولتی افزوده شده است. ضمن اینکه بدهی بانک‌های تجاری دولتی در دو سال گذشته نزولی بوده است. البته به گفته بانک مرکزی این بانک برای بازپرداخت پول سپرده گذاران موسسات غیرمجاز 20 هزار میلیارد تومان اعتبار به بانک‌های عامل پرداخت کرده و این رقم به عنوان بدهی بانک‌های عامل ثبت شده است در حالی که این بانک‌ها نفعی از این وجوه نبرده‌اند و فقط پول را به سپرده‌گذار داده‌اند. در صورتی که 20 هزار میلیارد تومان از حجم بدهی‌های بانک‌های غیردولتی کسر کنیم، باز هم به رقم 60 هزار میلیارد تومان می‌رسیم که نسبت به عدد 2889 میلیارد تومان در سال 91، رشد 19.8 برابری را نشان می‌دهد. بخش عمده رشد بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی در دوران دولت نهم و دهم به دلیل اعطای خط اعتباری مسکن مهر بود و همانطور که در جدول زیر قابل مشاهده است، ترکیب بدهی 48 هزار و 830 میلیارد تومانی کل بانک‌ها در سال 91، رقمی بالغ بر 44 هزار و 210 میلیارد تومان آن فقط بدهی بانک‌های تخصصی دولتی است که 42 هزار میلیارد تومان آن خط اعتباری مسکن مهر بوده است.  اما همانطور که اشاره شد این ترکیب بدهی‌ها در دوران دولت یازدهم تغییر کرد و سهم بانک‌های غیردولتی و خصوصی از بدهی به بانک مرکزی به شدت رشد کرده است. بنابراین آنچه که اقتصاد ایران را در سال‌های اخیر با چالش جدی مواجه کرده، استراتژی غلط دولت در حوزه نرخ سود و کنترل نرخ تورم بوده است. در واقع سیاست غلط نرخ سود بالا در کنار سیاست اشتباه سالم‌سازی نقدینگی هم‌اکنون به پاشنه آشیلی برای اقتصاد ایران تبدیل شده به طوری علاوه بر زیان‌ده شدن اغلب بانک‌ها با اجرای این سیاست، این نقدینگی انباشته اقتصاد ایران و بازار دارایی‌ها را به طور جدی تهدید می‌کند. * ترکیب بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی/ ارقام به میلیارد تومان دوره بدهی بانک‌های تجاری دولتی درصد تغییر بدهی بانک‌های تخصصی دولتی        درصد تغییر بدهی بانک‌های غیردولتی وموسسات اعتباری       درصد تغییر حجم کل بدهی‌ها 82 1،918 5.2 492 7.3 0 - 2،410 83 1695 11.6- 453 4.1 0 - 2،148 شهریور 84 1،839   509   0 - 2،348 84 2،796 64.9 795 75.2 0 - 3،591 85 3،727 33.3 1761 121.5 0 - 5،488 86 8،347 124 5239 197.4 182.3 - 13،586 87 15،797 89.2 7481 42.8 691 279.1 23،969 88 5،245 66.8- 8،458 13.1 3،189 361.2 16،892 89 8،866 69.7- 21،622 155.6 2،450 23.2- 32،938 90 3،346 62.4- 36،869 67.7 2،211 9.8- 42،426 91 1،731 48.3- 44،210 21.9 2889 27.9 48،830 92 2،663 58.8 54،767 23.9 2830 2- 59،546 93 5،918 122.2 55،897 2.1 23،988 1033 85،803 94 13،880 134،9 57،280 2.5 12،470 48- 83،630 95 12،020 13.4- 49،440 13.7- 38،230 206 99،690 96 4،510 62.5- 47،210 4.5- 80،310 110.1 132،020   * ترکیب بدهی‌های بانک‌ها به بانک مرکزی در سال 84   * ترکیب بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی در سال 91     * ترکیب بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی در سال 96 انتهای پیام/