سلامت نیوز: شهرداری تهران طرح جدید ترافیک را از ۱۵ فروردین در تهرانی اجرا می‌کند که گره‌های ترافیکی آن روزبه‌روز کورتر و آلودگی هوای آن تقریبا نیمی از فصول ‌سرد سال شهر را تعطیل می‌کند. به گزارش سلامت نیوز، روزنامه آرمان در ادامه می نویسد: اجرا شدن این طرح از آغاز سال جدید زمزمه‌های زیادی درباره مزایا و معایب آن در سطح جامعه ایجاد کرده و رعایت عدالت ‌اجتماعی، انعطاف‌پذیری طرح در اخذ عوارض و ایجاد انگیزه برای کاهش تخلفات از مزایای طرح‌ترافیک جدید است. باتوجه به آنکه هنوز شاهد تغییرات گسترده‌ای در سیستم ناوگان حمل‌و‌نقل عمومی نبوده‌ایم، به‌نظر این طرح کمک‌ چندانی به کاهش میزان ترافیک در شهر نخواهد کرد، این مساله و مسائل دیگر ما را بر آن داشت که نقاط مثبت و منفی این طرح را بشماریم. طرح‌ترافیک در شهر تهران از آبان 58 با هدف کاهش و کنترل ترافیک و کاهش آلودگی‌هوا در هسته‌مرکزی شهر اجرا شد. باتوجه به تمرکز واحدهای تجاری- اداری در هسته مرکزی شهر این محدوده سفرهای درون‌شهری بیشتری را نیز جذب می‌کند. در گذشته دور پلیس نیروهای‌انتظامی ناوگان حمل‌و‌نقل عمومی و خودروها را به خارج هسته مرکزی طرح هدایت می‌کرد و پس از مدتی اخذ جریمه مانع ورود رانندگان بدون مجوز به طرح شد. این طرح تا سال جاری با تمام کاستی‌ها و نواقص خود اجرا شد تا آنکه در شورای شهر جدید و مدیریت جدید شهری تصمیم به تغییر محتوا و قوانین آن گرفتند. براساس طرح جدید از ۴.۵ میلیون خودرو پلاک شده در شهر به 100‌هزار خودرو طرح‌ترافیک اختصاص یافته است. لایحه‌ طرح ترافیک جدید را شهرداری به شورای شهر داد و براساس آن هر خودرو یک حساب‌کاربری جداگانه داشته که افراد می‌توانند کارت خود را شارژ کرده و براساس زمان ورود و خروج‌شان از طرح مبلغی در همان روز یا روز بعد کسر می‌شود. این کارت‌ها از دو ساعت تا 256 روز کاری شارژ می‌‌شوند. کف عوارض ورود به محدوده طرح ترافیک 13‌هزار و 400 تومان و سقف آن 36‌هزار تومان خواهد بود. کارشناسان حوزه حمل‌و‌نقل شهری سوالات و ابهاماتی نسبت به این طرح مطرح کردند که مدیران شهری به برخی از آنها هنوز پاسخی نداده‌اند. در نهایت تعرفه ورود به طرح ترافیک 20‌هزار تومان در سه دوره پیک ترافیکی شش تا ده صبح، 10تا 16 و 16 تا 19 با قیمت‌های مختلف در نظر گرفته شد. در این طرح مدت ماندن در محدوده مهم نیست و اولین ورود و آخرین خروج ثبت می‌شود نه اینکه به ازای هر ورود و خروج عوارض پرداخت کنند. از دید یک شهروند قطعا قیمت به نسبت ارزان طرح و نداشتن بازه زمانی برای حضور در آن از مزایای آن به حساب می‌آید، اما آیا کارشناسان حوزه حمل‌و‌نقل شهری نیز به این اندازه به طرح نگاهی خوشبینانه دارند؟ آیا طرح پیشنهادی راهگشای ترافیک است؟ آیا طرح پیشنهادی به مهم‌ترین مسائل شهر یعنی ترافیک، آلودگی هوا و ناکافی‌بودن ظرفیت حمل‌و‌نقل‌ عمومی پایان می‌دهد؟ بیاییم طرح را از منظر کمک به کاهش آلودگی‌هوا در روزهای پاییز و زمستان بررسی کنیم. در فصول سرد سال که آلودگی به بالاترین میزان خود می‌رسد شهروندان کارتشان را برای ورود به محدوده‌ترافیک شارژ کرده‌اند. آیا شهرداری قادر است از ورود آنها به طرح‌ترافیک جلوگیری کند؟ امروزه اهرمی مانند فروش طرح ترافیک و زوج فرد روزانه از ورود شهروند به محدوده‌های دارای طرح جلوگیری می‌کنند، اما در طرح آینده شهروندان از قبل قیمت ورود به طرح ترافیک را پرداخته‌اند. محاسبات مختلفی برای ورود راننده با کمترین و بیشترین قیمت به طرح وجود دارد و حداکثر قیمت 36‌هزار تومان شده است، بنابراین کاهش تعرفه مشوقی برای سفر در محدوده ترافیک با خودروهای شخصی خواهند بود. اساسا چرا محدودیت؟! چرا به میزان کنونی باید محدودیت قائل شد. هنگامی که یک طرح و پروژه محدودیت دارد قطعا برخی افراد از رانت‌های مختلف و مسیرهای غیراصولی محدودیت‌ها را دور می‌زنند. در اکثر نظام‌های برنامه‌ریزی شهری دنیا بحث بر سر برداشتن محدودیت‌هاست. آیا بهتر نیست ابتدا برخی از زیرساخت‌ها مانند ناوگان حمل‌و‌نقل و شبکه مترو را گسترش دهیم و سپس محدودیت‌ها را اعمال کنیم؟ قطعا در هنگام اجرای این طرح تاثیرات روانی و اجتماعی بر شهروندان خواهد گذاشت و در بزرگراه‌های ورودی محدوده طرح ترافیک مانند حکیم، مدرس، همت و... ترافیک نسبی خواهیم داشت. مدیریت‌ هوشمند ترافیک در سطح شهر تهران دارای تجهیزات کافی نیست، این در حالی است که با تعرفه 36‌هزار تومان بر حجم ترافیک محدوده افزوده می‌شود آیا دوربین پلاک‌خوان توانایی خواندن تمام پلاک‌های وارد شده به طرح را دارند؟ جایگاه موتورسیکلت‌ها، خودروهای کاربراتوری و دیزلی در این طرح کجاست؟ آیا باتوجه به میزان بالای آلایندگی از محدودیت بیشتری برای تردد در محدوده طرح ترافیک برخوردارند؟ در ظاهر تعرفه‌ها برای تمام خودروها یکسان است در صورتی که براساس محاسبات کارشناسی خودروهایی دیزلی و کاربراتوری ده برابر اثر آلودگی بیشتری از خودروهای معمولی دارند. تهران نیازمند حداقل دو‌هزار دستگاه اتوبوس و‌هزار واگن مترو جدید برای رفع حل بحران امروزی خود است، به فرض آنکه جلوگیری از ورود خودرو شخصی با اجرای طرح باید ظرفیت استفاده شهروندان از وسایل حمل‌و نقل عمومی وجود داشته باشد. شاخص دیگر ورود خودروها با معاینه فنی به طرح است. در حال حاضر 13 مرکز معاینه فنی در شهر داریم و هجوم رانندگان در یک ماه آینده به این مراکز قابل‌توجه خواهد بود، آیا مراکز معاینه فنی ظرفیت لازم برای بررسی تعداد زیادی خودرو را دارند؟ با شغل‌های کاذب چه کنیم؟! اکنون برخی افراد موتوری در ابتدای محدوده طرح‌ ترافیک جلو پلاک خودرو را گرفته و ماشین را به داخل طرح هدایت و حداکثر 20 تومان از راننده دریافت می‌کنند. آیا طرح جدید سبب کاهش تعداد این افراد می‌شود؟ رانندگان اکنون با استفاده از لنگ، اسپری، دستمال، برف و... از طرح ترافیک عبور می‌کنند. در حال حاضر خودروها در پشت لاین خط طرح ترافیک می‌ایستند تا به محض رسیدن به ساعت قانونی که مجوز ورود به طرح دارند داخل شوند، اگر ساعت مجوز عبور را به سه بازه زمانی افزایش دهیم عملا حضور خودروها پشت لاین عبور را نیز به سه‌مرتبه افزایش داده‌ایم. در نهایت باید گفت در تمام شهرهای دنیا پیش از نهایی شدن یک پروژه شهری مردم را در نظرسنجی درباره آن مشارکت می‌دهند، اما در ایران شهروندان از جزئیات طرح تا هنگام اجرای آن مطلع نمی‌شوند. در واقع برنامه ریزی از بالا به پایین دیگر در دنیا معنادار نیست و امروزه برنامه ریزی از پایین به بالاست تا مردم بتوانند خواسته‌های خود را مطرح کنند. استفاده مردم از خیابان پولی نباشد نماینده مردم تهرات در مجلس در ارتباط با «آلودگی هوا» و تاثیر طرح ترافیک در کاهش میزان آن در کلانشهر تهران می‌گوید: آلودگی‌ هوا از مهم‌ترین مخاطرات زیست‌محیطی برای کلانشهری همچون تهران است که در سال‌های اخیر هزینه‌های جانی و مالی بسیاری برای شهر و مردمان آن به‌همراه داشته است. سیده فاطمه ذوالقدر می‌افزاید: پیش از هر اقدام لازم است متغیرها در آلایندگی هوا و میزان تاثیرگذاری آنها شناسایی شود. در برخی از روزهای سال شاهد افزایش پایداری هوا هستیم و از سوی دیگر محیط‌زیست کلانشهر تهران در سال‌های اخیر کاهش قابل توجه نزولات جوی را تجربه کرده است؛ برای حل‌و‌فصل مسائل محیط‌زیستی در این شهر باید اقداماتی پایدار و بلندمدت تصویب و اجرا شود، چرا که محور اقدامات به‌عمل‌آمده تاکنون بیشتر بر سیاست‌های زود بازده و گذرا همچون تعطیلی مدارس، طرح زوج و فرد کردن خودروها، عدم‌تردد کامیون‌ها، تعطیلی کارخانجات و ... در روزهای آلوده بوده است. او تاکید می‌کند: در این شرایط سهم ذرات معلق آلاینده از خودروهای شخصی سه‌درصد و سهم آن در وسایل حمل‌و‌نقل عمومی، اتوبوس‌ها و مینی‌بوس‌ها 34‌درصد است. بنابراین معضل آلودگی هوای تهران در کنار فرهنگسازی برای ایجاد انگیزه و تمایل در شهروندان برای استفاده از وسایل حمل‌و‌نقل عمومی، نیازمند تدارک زیرساخت‌ها برای دسترسی سریع است که تحقق این امر اهتمام بیشتر شهرداری تهران را می‌طلبد. ذوالقدر می‌افزاید: همچنین بارها بر بهره‌گیری از انرژی پاک و افزایش استفاده از خودروهای هیبریدی برای استفاده شخصی و حمل‌و‌نقل عمومی تاکید کرده‌ام. هرچند در این وضعیت جای تمرکز بر برنامه‌های کارشناسی بر محور توجه به محیط‌زیست، فشار و محدودیت را در قالب محدودیت‌های ترافیکی برای شهروندان تعریف کرده‌ایم. حال آنکه خیابان به‌عنوان یک کالای عمومی محسوب شده و نباید برای استفاده عموم از آن هزینه‌ای بردوش شهروندان وارد کرد و ساکنان یک منطقه از شهر را تحت‌ فشار مضاعف قرار داد. او خاطرنشان می‌کند: البته برای مستثنی شدن ساکنان مناطق تحت پوشش طرح ترافیک جدید، مقرر شده شهرداری سامانه‌ای را تعریف کند که ساکنان آن مناطق اطلاعات خود را در آن ثبت و از امتیاز ویژه برخوردار شوند، اما همین موضوع هم باید ارزیابی شود. کارشناسان امر یقینا باید این نکته را مدنظر داشته باشند که رهایی از بحران، صرفا با یک راهکار تحت عنوان طرح ترافیک و افزایش گستره آن ایجاد نمی‌شود، معضل آلودگی هوای تهران نیازمند نگاهی یکپارچه و جامع در تمام ابعاد است. لزوم اجرای مرحله‌ای طرح جدید ترافیک یک کارشناس حمل‌و‌نقل شهری در گفت‌وگو با «آرمان» با واکاوی و تشریح جرئیات طرح می‌گوید: یکی از نکات مطرح شده در طرح ترافیک جدید قابل‌دسترس‌بودن محدوده ترافیک برای اقشار مختلف جامعه، برقراری عدالت‌اجتماعی، نظام عادلانه تردد و حذف رانت‌ها و تبعیض‌هاست و این مسائل خط قرمز عنوان شده‌اند. محمد سرائی می‌افزاید: طرح مباحثی مانند نظام عادلانه تردد و استفاده اقشار مختلف جامعه معمولا به‌صورت شعار توسط مدیران وقت عنوان می‌شوند و جای آن باید بیشتر به مباحث فنی پرداخته شود. طرح‌ترافیک مجوز ورود 100‌هزار خودرو شامل خودروهای ناوگان بخش‌دولتی، پزشکان، جانبازان، معلولان، خبرنگاران و نهایتا افراد متفرقه را به محدوده طرح ترافیک می‌دهد، اما عملا با شعار اجتماعی و نه فنی آغاز شده است و موضوعاتی مانند طرح ترافیک نباید با رویکرد ‌اجتماعی بحث شوند، زیرا مباحث‌اجتماعی مختص آغاز یک پروژه نیستند بله بازتاب آن هستند. او خاطرنشان می‌کند: آیا این طرح سبب کاهش محدودیت سفر با خودرو شهری می‌شود. پیش از این افراد روزانه 42‌هزار تومان برای ورود به محدوده پرداخت می‌کردند و امروز گران‌ترین قیمت ورود به طرح ترافیک 36‌هزار تومان است. باتوجه به میانگین درآمد شهروندان ارائه این طرح نه‌تنها سبب کاهش ترافیک نمی‌شود، بلکه سبب افزایش بار ترافیکی می‌شود. سرائی می‌افزاید: به کارشناسان حوزه حمل‌و‌نقل آمار و اطلاعات دقیقی در ارتباط با تعداد پلاک‌های ترددکننده در طرح ندادند که آنها قادر به تجزیه و تحلیل این آمار باشند و فقدان سیستم‌های‌نظارتی مشکل بزرگ ماست. در حال حاضر محدوده طرح ترافیک و زوج و فرد با یکدیگر تطبیق داده نشده‌اند. الگوهای‌ترافیکی در غرب در قیاس با شرق شهر متفاوت است، بار ترافیکی شدید در معابر غربی پایتخت وجود دارد در حالی که آنها سهم کمتری از محدوده زوج و فرد دارند. بسیاری از پلاک‌های معلولان تحت‌اختیار معلولان نیستند. در واقع سند و پلاک صاحب فرد معلول و در اختیار فرد دیگری است. آیا‌درصد این موارد در آمار معاونت حمل‌و‌نقل لحاظ شده است؟ او تاکید می‌کند: براساس طرح جدید پنجشنبه‌ها مشمول طرح ترافیک نیستند، بنابراین به محض اجرای طرح جدید هسته مرکزی شهر در روز پنجشنبه قفل خواهد بود. سقف خودروهای تردد‌کننده در محدوده طرح ترافیک براساس آمار معاونت حمل‌و نقل 118‌هزار خودرو است باقی خودروها چه می‌شوند؛ آیا سهمیه نامرئی وجود دارد؟ سرائی می‌افزاید: براساس مصوبه جدید شورای‌ترافیک سقف خودروها 103‌هزار خودرو است و در 63‌هزار نفر شامل نهادها، ارگان‌ها، سازمان‌های دولتی و خانواده شهدا و... مجوز سالانه دریافت و با حذف سهمیه برخی افراد حقیقی و حقوقی بالغ بر 40‌هزار طرح نیز در اختیار شهروندان قرار می‌گیرد که پیش از این 23‌هزار فقره بود. او تاکید می‌کند: چرا جای اعمال محدودیت چند واگن مترو اضافه یا از خودروهای‌برقی و هیبریدی استفاده نمی‌کنیم. سرائی در پایان می‌گوید: در درجه اول به‌عنوان یک شهروند و ساکن محدوده طرح ترافیک معتقدم طرح جدید تفاوتی با گذشته نمی‌کند. قطعا در ابتدای اجرای آن مردم دچار بحران شده و به سمت استفاده از ناوگان حمل‌و‌نقل عمومی می‌روند و در آنجا نیز دچار سرخوردگی می‌شوند، زیرا ظرفیت‌ها دچار مشکل است. بنابراین مجددا به سمت خودروهای‌شخصی خود می‌روند. کاش این پروژه در فازهای مختلف اجرا می‌شد،زیرا قطعا شبکه بزرگراه‌ها از نیمه فروردین تا اوایل اردیبهشت سال آینده دچار بحران می‌شوند.