قدس آنلاین- طرح تحول سلامت؛ طرحی که در اردیبهشت ۱۳۹۳ با هدف تأمین رفاه کامل جسمی، روانی و اجتماعی مردم شکل گرفت، امروز به یکی از چالش برانگیزترین بحث‌های درمانی کشور تبدیل شده است. طرحی که با شعارهای پر طمطراقِ کاهش پرداخت مستقیم از جیب مردم، بهبود پیامدهای بیماران اورژانسی و کاهش درصد خانوارهایی که به خاطر دریافت خدمات سلامت دچار هزینه‌های کمرشکن شده‌اند در ابتدا دل مردم را شاد کرد، حالا پس از گذشت سه سال از اجرای آن، داد منتقدان را درآورده است. منتقدانی که در آن‌ها پزشکان، پرستاران و سایر نیروهای بهداشت و درمان تا شرکت‌های بیمه و حتی وزارت کار و رفاه اجتماعی دیده می‌شوند.  منابع مالی طرح تحول سلامت هنوز مشخص نیست یک عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی در این باره به خبرنگار ما می‌گوید: طرح تحول سلامت، طرحی است که در راستای رفع یکی از نیازهای اساسی جامعه شکل گرفت. طرحی که سالیان بسیاری جنبه‌های مختلف آن مغفول مانده و در آن حوزه کاری انجام نشده بود. این طرح که شروع اولیه آن در دولت قبل بود، در ابتدا طرحی خوب و پُر بار به نظر می‌رسید و شاهد آن هم ثمراتی است که با خود به همراه داشت، اما طی اجرای طرح تحول، مشکلاتی به وجود آمد که نشان می‌دهد باید در این زمینه بازنگری داشته باشیم. دکتر همایون هاشمی توضیح می‌دهد: برای رفع مشکلات این طرح، مجلس به عنوان نهادی قانون‌گذار و نظارتی در چند ماه گذشته به صورت مکرر، مستمر و مداوم جلساتی با مسئولان طرح از جمله وزیر بهداشت برگزار کرده است. در این جلسات به صورت گسترده و مبسوط به مشکلاتی که در بستر زمان دیده شده و به وجود آمده، پرداخته و با پیگیری‌های مکرر تا آخرین جلسه‌ای که اطلاع دارم، دولت و وزارت بهداشت و درمان مجاب شده‌اند که برای حل مشکلات این طرح برنامه‌ریزی و همفکری کنند. رئیس سابق سازمان بهزیستی کشور بزرگ‌ترین مشکل این طرح را مشخص نبودن منابع مالی آن می‌داند. او تأکید می‌کند: بزرگ‌ترین مشکل این طرح که نیاز به رسیدگی فوری دارد، منابعی است که اکنون به عنوان پایدارسازی منابع از آن یاد می‌شود. نیاز است که سرانه منطقی و درستی برای اجرا و ادامه طرح تحول سلامت در نظر گرفته شود و همچنین نظام ارجاع و استقرار پزشک خانواده نیاز به بازبینی و تجدید نظر دارد. علاوه بر آن با اجرای طرح تحول سلامت، برخی از درمانگاه‌های خصوصی کشور دچار مشکل شده‌اند؛ چرا که رویکرد مردم از بخش خصوصی به سمت بخش دولتی متمایل شده است. موضوعی که در بستر زمان و سیاستگذاری صحیح قابل حل شدن است. اعتقاد دارم بسیاری از خدمات در حوزه سلامت که بحث حاکمیتی نیست، می‌تواند صرفاً با احتساب بخش غیردولتی و با نظارت دقیق و سیاستگذاری دقیق بخصوص در حوزه هزینه‌ها و قیمت اصلاح شود. به همین منظور باید بخش‌ها به صورت ۱۰۰ درصدی به بخش غیردولتی واگذار شود، به شرط اینکه نظارت دقیق و عالی بر آن‌ها وجود داشته باشد. باید به خاطر داشته باشیم جراحی بزرگی در نظام سلامت کشور رقم خورده و طبیعی است که این جراحی خونریزی و مشکلاتی نیز با خود به همراه داشته باشد. هاشمی در پایان تصریح می‌کند: دولت باید برای این طرح هزینه کند. نقدی که به دولت در راستای اجرای این طرح وارد است، همین هزینه نکردن برای آن است. نباید از خاطر بُرد که این طرح، طرحی تحولی و هزینه بَر است. باید سرانه افراد برای این طرح پرداخت شود تا وزارت بهداشت هم بتواند از محل آن دیون و قرض‌های ایجاد شده به واسطه آن را ادا کند. هزینه‌های این طرح زیاد است. علاوه بر آن برخی زنجیره‌های خدمتی در کشور دچار اشکال است که باید با مدیریت، همدلی و یکپارچگی این ضعف‌ها برطرف شود. طرح تحول سلامت مشکلات را پیچیده‌تر کرده است مقولۀ سلامت در جوامع مختلف مقوله‌ای پیچیده است و عوامل مختلفی در آن اثرگذار هستند. هر راه‌حلی که فقط یک قسمت از کار را ببیند پیچیدگی را بیشتر می‌کند، مانند طرح سلامت که سبب شده است مشکلات این حوزه پیچیده‌تر شود. دکتر کامران باقری لنکرانی در این خصوص می‌گوید: برای بخش سلامت، نیاز به نگاهی جامع وجود دارد؛ چرا که موضوعی بین بخشی است. اما طرح تحول سلامت مشکل دارد، چرا که فقط به یک موضوع توجه کرده است. این طرح هر چند سبب افزایش درآمد پزشکان شده است، اما در عمل سبب شده فرسودگی شغلی کادر درمانی را به همراه داشته باشد. کاهش کیفیت خدمات و کاهش ایمنی بیماران نیز از دیگر اشکالات وارد شده بر این طرح است. وزیر سابق بهداشت و درمان اضافه می‌کند: ۲۰ سال پیش، کانون اصلی پرداخت هزینه‌های مردم برای سلامتشان، بیمارستان‌ها بودند. اما اکنون سهم پرداخت خدمات سرپایی، آزمایشگاهی، رادیولوژی، دارو و... بشدت و سرعت بالایی از جیب مردم افزایش پیدا کرده است. کشتی به گل نشسته طرح تحول سلامت نیاز به کمک دارد بسیاری صاحبنظران، طرح تحول سلامت را بسان کشتی‌ای به گِل نشسته می‌دانند؛ چرا که خدمت‌رسانی به مردم با فشار و سختی روبه‌رو بوده و کیفیت مطلوب را ندارد. به غیر از وعده‌های تولید و توزیع دارو، تأمین هزینه‌های بیماران خاص، اعمال جراحی، خانه‌های بهداشت و بسیاری مشکلات دیگر حتی به تعداد کافی نیروی پرستار نداریم. البته دانش آموخته این رشته زیاد داریم اما بسیاری از آن‌ها مجوز استخدام پس از دانش آموختگی را ندارند. رئیس کل سازمان نظام پرستاری کشور با بیان اینکه سازمان نظام پرستاری در کنار انجام رسالت حرفه‌ای خود که دفاع از حقوق صنف است، وظیفه دفاع از حقوق مردم را نیز در قبال ارائه خدمات بهداشتی و درمانی دارد، به خبرنگار ما می‌گوید: وقتی طرح تحول نظام سلامت شروع شد، کارشناسان نظام پرستاری معایب آن را به صورت انتقاد به مسئولان گوشزد کردند، اما متأسفانه کوچک‌ترین توجهی به آن نشد. با وجود اینکه بارها تأکید کرده‌ایم منتقد مخالف نیست، بلکه دلسوز است و راهکارهایی برای رهایی از مشکل ارائه می‌دهد. لیکن توجهی نشد و در عمل مشکلاتی که در راستای اجرای این طرح پیشنهاد شده بود، دامنگیر وزارت بهداشت شد. پس از گذشت حدود سه سال از طرح تحول سلامت هنوز مجریان این طرح حاضر نشده‌اند با منتقدان روبه رو شده و پای صحبت ‌و نقدهای منصفانه بنشینند. هر بار هم که رسانه ملی برای برگزاری این جلسات تلاش کرده، با لابی‌گری‌ها این برنامه‌ها به هم خورده و از حضور منتقدان در این رسانه جلوگیری شده است. دکتر محمدعلی آدابی یادآور می‌شود: طرح تحول نظام سلامت با شعار کاهش پرداخت از جیب مردم آغاز شد، اما در مرحله دوم طرح با افزایش میانگین ۲۰۰درصدی تعرفه‌های پزشکی در عمل فرانشیز پرداختی مردم سه برابر شد. هر چند که در ابتدا هدف از این افزایش، کاهش زیرمیزی عنوان شد، اما در عمل می‌بینیم که توفیقی در این زمینه حاصل نشده و حتی می‌توان ادعا کرد اوضاع بدتر هم شده است. چرا که همراه با بی‌پولی وزارت بهداشت، عده‌ای این حق را برای خود قائل هستند که این پرداختی اضافه شده را از جیب مردم جبران کنند. آدابی که بزرگ‌ترین نقص اجرای طرح تحول را بی‌توجهی به نظر منتقدان می‌داند، می‌گوید: پس از گذشت حدود سه سال از طرح تحول سلامت هنوز مجریان این طرح حاضر نشده‌اند با منتقدان روبه رو شده و پای صحبت ‌و نقدهای منصفانه بنشینند. هر بار هم که رسانه ملی برای برگزاری این جلسات تلاش کرده، با لابی‌گری‌ها این برنامه‌ها به هم خورده و از حضور منتقدان در این رسانه جلوگیری شده است. رئیس کل سازمان نظام پرستاری کشور در پایان تأکید می‌کند: به هیچ وجه نمی‌توان به آینده این طرح خوشبین بود. چرا که مبنای اقتصادی و آماری واضحی دارد و همین طور که سایر منتقدان هم بارها اشاره کرده‌اند، اصلاً این طور منابعی در کشور وجود ندارد. اگر قرار باشد منابع رو به تزاید این طرح تأمین شود، قطعاً سایر طرح‌های عمرانی، آموزش و پرورش و بودجه بقیه وزارتخانه‌ها، اعتباراتی که باید صرف ازدواج، اشتغال و مسکن جوانان شود، صرف طرحی موهوم می‌شود که از ابتدا ناکامی‌اش قابل پیش‌بینی بود. امیدواریم حالا که وزارت بهداشت خود به نظر منتقدان رسیده و به مشکلاتی که پیش‌بینی می‌شد، دچار شده است، فضایی را ایجاد کند که با دل سپردن به نظر منتقدان هر چه زودتر راهکاری برای رهایی از مشکلات موجود پیدا کند؛ چرا که اگر از این مرحله بگذرد در عمل به هیچ وجه قابل جبران نخواهد بود. با وجود تمام مخالفت‌ها هنوز دولت بر ادامه طرح تحول سلامت تأکید دارد و اصرار می‌کند بگوید طرح تحول سلامت زنده است. باید دید که آن‌ها این طرح را به امید رفع مشکلات و کژی‌ها به تیغ تیز منتقدان می‌سپارند یا تلاش می‌کنند با نفس‌های مصنوعی، این طرح نیمه‌جان را چند صباحی بیشتر سرپا نگه ‌دارند.