حجت الاسلام علی محمد باقی، پژوهشگر سیره اهل بیت(ع) در گفت وگو با خبرنگار گروه اندیشه خبرگزاری شبستان با بیان اینکه بهترین روش برای شناخت حضرت ابوالفضل(ع)، بررسی زیارتی است که حضرت امام صادق(ع) برای ایشان بیان فرموده اند، گفت: این زیارت که منسوب به هفتمین امام شیعیان(ع) است، زیارتی مأثور است و امام صادق(ع) در شان حضرت ابوالفضل(ع) خوانده اند. وی ادامه داد: راوی می گوید امام صادق(ع) به حرم امام حسین(ع) رفتند و پس از آن به حرم عمویشان عباس(ع) رفتند و آن زیارت معروف را خواندند. کمتر زیارت مأثوری را داریم که از زبان معصوم باشد. همین یک شناسنامه از حضرت عباس(ع) است. این محقق ابراز کرد: در این زیارت فقراتی وجود دارد که قابل توجه است. نخست سلامی است که به حضرت ابوالفضل(ع) داده می شود. این سلام یک سلام مخصوص است. یک وقت به کسی سلام می کنیم و آن سلام از جانب خودمان است و مثلا می گوییم: «السلام علیک یا ...»، یک وقت سلام از جانب خداست و یک وقت سلام از جانب خدا و ملائکه مقرب است، سلامی که در ابتدای این زیارت به حضرت ابوالفضل(ع) می شود سلام بسیار مفصلی است به این شرح: «سَلاَمُ اللَّهِ وَ سَلاَمُ مَلاَئِكَتِهِ الْمُقَرَّبِينَ وَ أَنْبِيَائِهِ الْمُرْسَلِينَ وَ عِبَادِهِ الصَّالِحِينَ وَ جَمِيعِ الشُّهَدَاءِ وَ الصِّدِّيقِينَ‏ وَ الزَّاكِيَاتُ الطَّيِّبَاتُ فِيمَا تَغْتَدِي وَ تَرُوحُ عَلَيْكَ يَا ابْنَ أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ‏؛ سلام خدا و سلام فرشتگان مقرب خدا و رسولان خدا و بندگان شايسته خدا و سلام تمام شهيدان راه خدا و صادقان با ايمان كامل و نفوس پاكيزه پاك و نكو سيرت در آنچه صبح و شام است سلام همه آنان بر تو باد اى فرزند امير المؤمنين.» باقی تصریح کرد: این سلام از تنظر کیفی و کمی سلام عمیق است. صبح و شام بر حضرت(ع) سلام می فرستد یعنی این سلام برای جمیع زمان ها است و سلام به حضرت ابوالفضل(ع)، برای تمامی زمان ها است. نکته دیگر در این زیارت و وصف دومی که در آن مطرح شده است، موضوع تسلیم و تصدیق حضرت(ع) نسبت به سیدالشهداء(ع) است. یعنی حضرت ابوالفضل(ع) علاوه بر تسلیم در برابر امام زمان خود، تصدیق هم می کند (چراکه یک زمان ممکن است شخصی در برابر امام تسلیم باشد ولی او را تصدیق نکند) اما حضرت ابوالفضل(ع) تصدیق زبانی و عملی نسبت به ابی عبدالله الحسین(ع) داشتند. چنانچه در این زیارت می فرماید: «أَشْهَدُ لَكَ بِالتَّسْلِيمِ وَ التَّصْدِيقِ وَ الْوَفَاءِ وَ النَّصِيحَةِ لِخَلَفِ النَّبِيِّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ الْمُرْسَلِ‏؛ گواهى مى‏ دهم براى تو كه حضرتت مقام تسليم و تصديق و وفادارى و خيرخواهى در حد كمال داشتى نسبت به حضرت حسين فرزند پيغمبر صلى الله عليه و آله». این استاد حوزه علمیه تصریح کرد: حضرت ابوالفضل(ع) علاوه بر تسلیم و تصدیق در برابر امام خود، در اوج وفا بودند. یعنی آن چیزی که یک عبد نسبت به مولایش باید داشته باشد حضرت عباس(ع) نسبت به امام حسین(ع) داشتند. هیچ حقی نبود که قمر بنی هاشم(ع) انجام نداده باشد. حضرت(ع) اوج خیرخواهی را نسبت به امام حسین(ع) داشت. وی ادامه داد: در ادامه زیارت سلام می کنیم به عبد صالح «السَّلاَمُ عَلَيْكَ أَيُّهَا الْعَبْدُ الصَّالِحُ‏»، در اینجا دو صفت برای حضرت عباس(ع) بیان شده است. یکی عبد و دیگری صالح. حضرت ابوالفضل(ع) عبد صالحی بودند که سبب شد تا آن اوصافی که در ابتدای زیارت آمده است برایشان ذکر شود از جمله سلام مفصلی که در ابتدا به آن اشاره داشتم. باقی در تبیین ویژگی های عبد صالح از منظر این زیارت در وصف حضرت ابوالفضل(ع) اظهار کرد: وقتی در نماز می خواهیم تشهد بگوییم، در بیان اوصاف پیامبر(ص) می گوییم: «اَشهَدُ اَنْ لاَ اِلهَ اِلاَّ اللهُ وَحْدَهُ لاَ شَریکَ لَهُ، وَ اَشْهَدُ اَنَّ مُحَمَّداً عَبْدُهُ وَ رَسُولُهُ، اَللّهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وَ آلِِ مُحَمَّدٍ»؛ سوالی که در اینجا مطرح می شود آن است که این عبد صالح کیست که خداوند برای پیامبرش هم از این وصف استفاده می کند. این وصف بدان معناست که عبودیت مقدم بر رساات است. پس کسی که می خواهد عبد خلیفه خدا شود باید عبودیت داشته باشد. وی تاکید کرد: در زیارتی که امام صادق(ع) برای عمویشان بیان کرده اند، عبد صالح تاکیدی است که در مورد حضرت ابوالفضل(ع) بیان می شود. یعنی تو عبدی هستی که صالح هم هستی. گاهی ممکن است کسی عبد مولایش باشد ولی صالح نباشد یا در عبودیت اش اوج اخلاص را نداشته باشد. چنین عبدی چشم اش به اکرام مولایش است و از او تبیعت می کند تا مولا به او توجهی کند و مزدی بدهد. یک زمان نیز عبودیتی داریم که به خاطر ترس از مولایش، عبد است یعنی می داند که اگر این چنین نباشد مواخذه می شود ولی عبد صالح اینگونه نیست بلکه به خاطر خودِ مولا از او اطاعت می کند. پژوهشگر سیره اهل بیت(ع) تصریح کرد: از این جهت است که از امام صادق(ع) حدیثی داریم که فرمودند: «گروهي خداي متعال را از ترس عبادت كنند و اين عبادت بردگان است، گروهي خداي متعال را به طمع ثواب عبادت كنند و اين عبادت مزدوران است و دسته اي خداي متعال را براي دوستيش عبادت كنند و اين عبادت آزادگان و بهترين عبادت است ». حضرت ابوالفضل(ع) از گروه سوم بود یعنی عبادت می کرد به خاطر خود خدا، همان طور که پدر بزرگوارش حضرت امیرالمومنین(ع) چنین بود و فرمود: «خداوندا! اگر نه بهشتی بود و نه جهنمی من باز هم تو را عبادت می کردم چون تو را شایسته عبادت دیدم». این استاد حوزه با بیان اینکه همین تعبیر در مورد یاران امام عصر(عج) در قرآن بیان شده است، تاکید کرد: خداوند در آیه 55 سوره مبارکه نور می فرماید: «وَعَدَ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا مِنْكُمْ وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ لَيَسْتَخْلِفَنَّهُمْ فِي الْأَرْضِ كَمَا اسْتَخْلَفَ الَّذِينَ مِنْ قَبْلِهِمْ وَلَيُمَكِّنَنَّ لَهُمْ دِينَهُمُ الَّذِي ارْتَضَى لَهُمْ وَلَيُبَدِّلَنَّهُمْ مِنْ بَعْدِ خَوْفِهِمْ أَمْنًا يَعْبُدُونَنِي لَا يُشْرِكُونَ بِي شَيْئًا وَمَنْ كَفَرَ بَعْدَ ذَلِكَ فَأُولَئِكَ هُمُ الْفَاسِقُونَ؛ خدا به كسانى از شما كه ايمان آورده و كارهاى شايسته كرده‏ اند وعده داده است كه حتما آنان را در اين سرزمين جانشين خود قرار دهد همان گونه كه كسانى را كه پيش از آنان بودند جانشين خود قرار داد و آن دينى را كه برايشان پسنديده است به سودشان مستقر كند و بيمشان را به ايمنى مبدل گرداند تا مرا عبادت كنند و چيزى را با من شريك نگردانند و هر كس پس از آن به كفر گرايد آنانند كه نافرمانند» به تعبیر سعدی:  «گر از دوست چشمت بر احسان اوست         تو در بند خویشی نه در بند دوست». باقی در ادامه ابراز کرد: در حدیثی از امام جعفر صادق(ع) آمده است که حضرت(ع) فرمودند: «اگر کسی ارتباط خود با خدا را اصلاح کند، خداوند نیز رابطه اش را با مردم اصلاح می کند». اگر بخواهیم در جاماعه ارتباط عمیقی با مردم داشته باشیم که اوج این تعامل در بحث ایثار مطرح می شود باید مردم انفاق کنیم. ایثار باید برای خدا باشد و از خودگذشتگی در آن موج بزند. وی در پایان خاطرنشان کرد: حضرت عباس(ع)نیز در دشت کربلا چنین بودند، نه برای معامله با امام حسین(ع) که مثلا بیایند و بجنگند و نامی کسب کنند، یا به خاطر وارد شدن به بهشت یا ترس از جهنم، بلکه برای خدا وارد میدان شدن و ایثار کرد و با خداوند وارد معامله شد و عالی ترین درجه ایثار را نشان داد، هرچه قدر انسان میزان عمل اش خالصانه تر باشد، ایثار از او بیشتر می شود. جانبازان هشت سال جنگ تحمیلی نیز با اقتداء به حضرت عباس(ع) به میدان جنگ رفتند و برای خدا جنگیدند. اینان پیرو و وارث راه قمر بنی هاشم(ع) هستند. پایان پیام/248