چرایی گرایش جوانان به شبکه‌های اجتماعی_ الهه سعیدی *

شبکه های اجتماعی در عرصه های مختلف زندگی کنونی نقش دارند و مرز و خط کشی رسانه های سنتی و یک طرفه را از بین برده اند و در بطن زندگی انسان ها نفوذ کرده اند. مردم با استفاده از این شبکه ها به سرعت به اخبار و اطلاعات دسترسی پیدا می کنند و در فضای مجازی با یکدیگر وارد تعامل می شوند. شبکه های اجتماعی این امکان را ایجاد می کنند که گروه ها به سرعت شکل بگیرند و با هم ارتباط مؤثری برقرار کنند. این شبکه ها در تحولات سیاسی و فرهنگی نیز نقش آفرینی کرده و به تعبیر برخی به تریبون های آگاهی بخش تبدیل شده اند، اما واقعیت اینکه به کارگیری این شبکه ها در اخلاق، فرهنگ و هویت ملی مردم تأثیر داشته است. در این میان، جوانان بیش از همه، این رسانه اجتماعی را در زندگی خود به کار گرفته اند. ** دلایل توجه به شبکه اجتماعی موضوعی که باعث شده است امروز، شبکه های اجتماعی بیشتر از همیشه مورد توجه قرار بگیرند، به وجود آمدن ابزارهای دیجیتال و کمک آنها به توسعه شبکه های اجتماعی است.مبحث شبکه اجتماعی و شبکه اجتماعی مجازی بسیار نزدیک اما متفاوتند. شبکه اجتماعی از ابتدای بشریت وجود داشته اما نوع مجازی آن که در ابتدای قرن 21 نمایان شده نمونه ای است که با ظهور اینترنت، اصطلاح معروف دهکده جهانی را ترجمه کرده است. شبکه های اجتماعی مجازی نیز مانند سایر اجتماعات می توانند دسته بندی های مختلفی داشته باشند از جمله خصوصی، عمومی، تفریحی، تخصصی و ... .همزمان با ظهور شبکه های اجتماعی مجازی اصطلاحات جدیدی مانند رسانه اجتماعی و مهندسی اجتماعی نیز به گوش می خورند. ** رسانه اجتماعی یا رسانه شبکه اجتماعیرسانه اجتماعی بدون وجود اینترنت و شبکه اجتماعی مجازی بی معناست و در واقع رسانه اجتماعی (social media) ابزارهای نرم افزاری تحت وبی را می گویند که به کاربران اجازه به اشتراک گذاری، ایجاد یا استفاده از محتوای تولید شده را می دهد.امروزه دنیای اینترنت از وبگاه های ثابت، به نوع جدیدی از اینترنت که می توان آن را اینترنت محاوره ای نامید تغییر یافته است، تا آنجا که اینترنت قدیمی را «وب 1» و اینترنت جدید را «وب 2» نامیده اند. پروژه نوظهور «وب 2» که اجازه ورود و مشارکت فعال را با محوریت ارتباطات دوسویه فراهم آورده است، «رسانه اجتماعی» نام دارد. دلیل این نامگذاری، سرشت اجتماعی این رسانه جدید است. برخی از صاحب نظران به جای استفاده از واژه رسانه های اجتماعی با توجه به کاربرد شبکه ای این دست از رسانه ها، استفاده از واژه «شبکه های اجتماعی» را ترجیح می دهند.در حال حاضر شبکه‌های اجتماعی اینترنتی به طور گسترده با نام های مختلف در حال گسترش هستند که در این میان مهمترین آنها را مرور می کنیم: ** فیس بوکشاید در آغاز شروع به کار فیسبوک، همه این شبکه اجتماعی را فقط یک محیط مجازی برای برقراری ارتباط با دوستان خود می‌دیدند تا اینکه سرانجام این شبکه اجتماعی بستر جدیدی برای انتشار محتوا ایجاد کرد که صفحات (Pages) نامیده ‌می‌شدند. کاربران می‌توانستند در پروفایل خود، صفحات را با نام‌های موردنظرشان درست کنند و به آنها هویت خود را بدهند. هویت آنها می‌توانست مربوط به یک کمپانی، یک شخص یا حتی صفحه‌ای برای اشتراک‌گذاری محتواهایی با سبکی مشخص باشند. پس از ارائه شدن این سرویس، فیسبوک به شدت در ایران مورد توجه قرار گرفت و اکثر کمپانی‌ها به آن روی آوردند.بر اساس آخرین آمار منتشر شده توسط فیسبوک در مارس 2016، این شبکه اجتماعی 1.65 میلیارد کاربر فعال دارد. ** توئیترتوئیتر در سال 2006 شروع به کار کرد و به سرعت توانست برای خود، جایی در دل افراد علاقه مند باز کند. توئیتر از همان اول بستری محدود به حساب می‌آمد و به کاربران خود فقط این امکان را می‌داد که بتوانند در نهایت محتوایی با 140 کارکتر به اشتراک بگذارند. البته پس از اضافه شدن امکان اشتراک تصاویر و ویدیوها، مشخص شد که برای اشتراک گذاری هر کدام، حدود 24 کارکتر اشغال می‌شود و بعد از مدتی توئیتر اعلام کرد که تصاویر و ویدئوها دیگر کارکترهای شما را اشغال نمی‌کنند و شما می‌توانید در کنار اشتراک‌گذاری تصاویر و ویدئوها، 140 کارکتر خود را داشته باشید.توئیتر نخستین شبکه اجتماعی‌ای بود که مفهوم هشتگ را مطرح کرد. هشتگ ابزاری برای دسته‌بندی محتوا‌ها به حساب می‌آید که پس از تاثیرات مثبت آن بر میزان تعامل مخاطبان توئیتر، شبکه‌های اجتماعی دیگری چون اینستاگرام، فیسبوک و گوگل پلاس نیز تصمیم گرفتند که این امکان دسته‌بندی محتوا را به سیستم خود اضافه کنند.از دیگر امکانات جالب توئیتر این بود که مخاطبان می‌توانستند محتواهای دیگر را به بواسطه دکمه‌ای به نام ریتوئیت به اشتراک بگذارند که همواره به شدت مورد توجه کاربران این شبکه‌ اجتماعی قرار گرفت. توئیتر به خاطر اینکه بستر مناسبی برای اشتراک‌گذاری سریع اخبار و اطلاعیه‌هاست، برای بسیاری از کسب ‌وکارها مفید واقع شده به همین دلیل است که خیلی از کسب ‌وکارها از آن استقبال کرده اند. ** اینستاگرامیکی از پرطرفدارترین شبکه‌های اجتماعی در ایران است که به خاطر دسترسی راحتش توانسته بیش از بقیه شبکه‌های اجتماعی مورد توجه قرار بگیرد. اینستاگرام در آغاز کار خود، فقط یک سیستم اشتراک‌گذاری عکس بود که بعدها امکان اشتراک‌گذاری ویدئو و چت، به صورت امکانات جانبی به آن افزوده شد.اینستاگرام در ماه اکتبر سال 2010 شروع به کار کرد و به سرعت توانست رشد کند. یکی از تاثیراتی که اینستاگرام روی دیگر شبکه‌های اجتماعی گذاشت، این بود که به سرعت به فکر عرضه اپلیکیشن افتادند. از همان زمان عرضه اینستاگرام، اکثر کمپانی‌ها متوجه شدند که این شبکه اجتماعی بستر بسیار خوبی برای بازاریابی است. جالب‌ترین موضوع در تاریخچه اینستاگرام این است که این شبکه اجتماعی با قیمتی برابر یک میلیارد دلار، در آوریل سال 2012 به فیسبوک فروخته شد.براساس وبسایت آماری statisca، بیش از 24 درصد کاربران اینستاگرام در کشور آمریکا زندگی می‌کنند.طبق آمار شرکت تحقیقاتی Globalwebindex فعال در صنعت تبلیغات آنلاین، 25 درصد جمعیت آمریکای شمالی کاربر اینستاگرام هستند که با توجه به جمعیت این قاره، 50 درصد کاربران اینستاگرام را تشکیل می‌دهند. ** لینکدینافراد حرفه‌ای و متخصصان، بی‌شک روزانه درگیر لینکدین هستند. این شبکه اجتماعی از همان روز اول یک هدف را دنبال می‌کرد و آن هم اینکه میان کسب ‌وکارها و افراد مهم آنها ارتباط برقرار کند. این ارتباط می‌تواند برای یک فروش، استخدام یک کارمند و هر چیزی که به شغل مرتبط است، برقرار شود.لینکدین که در سال 2002 شروع به کار کرده است، به عنوان قدیمی‌ترین شبکه اجتماعی شناخته شده. این شبکه اجتماعی به قدری فضای حرفه‌ای دارد که کمتر کسی در آنجا از حس شوخ طبعی خود بهره می‌برد و افراد بیشتر دنبال این هستند که در زمینه کاری خود اطلاعات جدید کسب‌ کنند و ارتباطات خود را با افراد جدید و مفید، برقرار کنند.کسب ‌وکارها به خوبی می‌توانند در لینکدین مانور دهند؛ زیرا فضای آن کاملا حرفه‌ای است و افرادی که در آن به فعالیت می‌پردازند، تشنه کسب اطلاعات جدید در مورد کسب‌ وکارها هستند. ** گوگل پلاسافرادی که با فیسبوک کار کرده‌اند، گوگل پلاس را یک نسخه کاملا کپی شده آن می‌دانند. در صورتی که با وجود شباهت‌های بسیاری که میان فیسبوک و گوگل پلاس وجود دارد، اما این شبکه اجتماعی هدف متفاوتی دارد و در کل مخاطبان هدفش، عام مردم نیستند.اگر مدتی در گوگل پلاس به جستجو بپردازید، برای شما هم مشخص می‌شود که گوگل پلاس محتوای متفاوتی دارد. گوگل پلاس که در 15 دسامبر سال 2011 شروع به کار کرد، از همان اول محتواهای GIF را تحت پوشش قرار می‌داد که به نوعی آن را از فیسبوک مجزا می‌کرد.از طرفی بیشتر کاربران این شبکه اجتماعی، روی تولید محتواهای جذاب تمرکز دارند و گوگل پلاس را از این جهت مانند فیسبوک نمی‌دانند که این فضا برای ارتباطات نیست و بستری است که محتواهای جذاب به اشتراک گذاشته شوند.تا حدودی همه عملکردهای داخل فیسبوک در گوگل پلاس هم وجود دارند و فقط کمی نام آنها تغییر یافته‌است. یکی از متفاوت‌ترین بخش‌های گوگل پلاس به سیستم دسته‌بندی افراد در آن باز می‌گردد. در این سیستم که Circles نام دارد، شما به راحتی می‌توانید افرادی که در گوگل‌پلاس با آنها در ارتباط هستید را دسته‌بندی کنید. برای مثال دایره یا همان گروه دوستان شما، می‌تواند یکی از دسته‌بندی‌های شما باشد. برای صفحات مربوط به کسب ‌وکارها و افراد مشهور هم امکان تشکیل Circleها وجود دارد. ** پینترستاین شبکه اجتماعی که در ماه مارس سال 2010 شروع به کار کرد، ایده جالبی در کنار خود دارد. در پینترست مهمترین عملکرد شما این است که محتوای مورد علاقه خود را پین کنید (با پونز متصل کنید.) و ایده آن از اتصال ورقه به تخته آمده است.اکثر افرادی که به خلاقیت و طراحی علاقه دارند، این شبکه اجتماعی را دنبال می‌کنند. زیرا در آن محتواهایی به اشتراک گذاشته می‌‌شود که برای آنها الهام‌بخش است. از طرفی اشتراک گذاری اینفوگرافیک‌ها در آن به شدت مورد توجه قرار گرفته است و کسب ‌وکارها به همین دلیل به پینترست وارد شده‌اند.در ایران، پینترست طرفدارهای خود را دارد و به خاطر مشکل دسترسی به آن، کمتر به این شبکه اجتماعی پرطرفدار توجه می‌شود. در هر حال خیلی از طراحان ایرانی و علاقه مند به زمینه خلاقیت، به این شبکه اجتماعی مراجعه می‌کنند تا ایده بگیرند. ** سوآرمبیشتر افرادی که با گوشی‌های هوشمند سروکار دارند، نام این اپلیکیشن را شنیده‌اند. سوآرم بستری است برای افرادی که می‌خواهند از بازدیدهای خود اثری به جا گذارند. فرقی نمی‌کند که محل بازدید شده، یک رستوران، محل کار و حتی منزل افراد باشد و تنها چیزی که مهم است، موقعیت مکانی آن فرد به حساب می‌آید.سوآرم که در ماه می سال 2014 شروع به کار کرد، یک اپلیکیشن که تماما تحت اثر موقعیت مکانی است و برای این بوجود آمده که افراد بتوانند از مکان های تفریحی و برنامه‌های روزانه بیشتر آگاه شوند.خیلی از کسب‌ وکارهایی (B2C) که مستقیما با مشتری سروکار دارند، به خصوص رستوران‌ها و کافه‌ها می‌توانند با یک استراتژی مشخص و معین، از این شبکه اجتماعی نهایت استفاده را ببرند. ** تلگرامتلگرام توسط دو برادر با نام‌های پاول دورف و نیکلای دورف در سال 2013 در برلین آلمان متولد شد و به بازار آمد که در طول سه سال 28 میلیون کاربر در داخل ایران جذب کرد. پاول دورف برادر کوچک نیکلای دورف است و سازمان غیرانتفاعی کارآفرینی در آلمان دارد که پشتیبان مالی پروژه است. تلگرام نسخه کامپیوتر خود را نیز ارائه داده که این امر سهولت دسترسی برنامه نویسان برای کد نویسی ربات‌ها را در تلگرام افزایش داده است.** اهداف و کارکردهای شبکه های اجتماعی- سازماندهی انواع گروه های اجتماعی مجازی - توسعه مشارکت های اجتماعی- به اشتراک گذاشتن علاقه مندی ها توسط اعضا- ایجاد محتوا توسط اعضا - تبلیغات هدفمند اینترنتی ** ویژگی های شبکه های اجتماعیبرخی از مهم ترین ویژگی های شبکه های اجتماعی عبارتند از:دسترسی و وسعتکم هزینه بودنچند رسانه ای بودنجمع گرایی و شبکه سازی انسانیتعامل گراییبهره گیری بدون نیاز به مهارت و تخصصارتباط فوریپیوستگی و مداومت ** چرایی گرایش جوانان به شبکه های اجتماعیبا وجود این که از زمان پا به عرصه گذاشتن شبکه های اجتماعی زمان زیادی نمی گذرد اما عللی چند باعث می شوند تا افراد به استفاده از این شبکه ها رغبت نشان دهند؛ از جمله مسئله تازگی و جذابیت و هم چنین قابلیت های این سرویس است؛که باعث می شود مخاطب از آن حالت منفعل بودن خارج شده و خود را موجودی فعال در بین میلیون ها فرد فعال دیگر ببیند.افراد به 10 دلیل به استفاده از شبکه‌های اجتماعی مجازی گرایش پیدا می‌کنند که نوجویی، هیجان‌خواهی، میل به محبوبیت و آزادی عمل مهمترین دلایل گرایش به شبکه های اجتماعی است.شبکه‌های اجتماعی، با قابلیت‌هایی که در اختیار فرد قرار می‌دهد مانند ایجاد محیطی شخصی، انتخاب دوستان، آزادی در بیان نظرات و مخالفت با نظرات دیگران، آزادی در استفاده از تفریحات مختلف و… حسی از کنترل شخصی و اراده‌ فردی را به کاربر خود منتقل می‌کنند. 1) نوجویی و هیجان‌خواهیشبکه‌های اجتماعی مجازی پدیده‌ای جدید و نوظهور هستند که قابلیت‌های مکرر و بعضاً پرهیجان را به کاربران خود می‌دهد مانند آشنایی با برنامه‌های جدید، طرح موضوع‌های شگفت‌انگیز و پرتحرک، خلق صحنه‌های اعجاب‌آور، ارائه‌ی اطلاعات جدید و… در نتیجه افرادی که از هیجان‌خواهی بالایی برخوردارند، برای ارضای این نیاز خود بیشتر به سمت شبکه‌های اجتماعی می‌روند.2) میل به محبوبیت و خودشیفتگیپژوهش‌ها نشان می‌دهد شبکه‌های اجتماعی بهشت افرادی است که دچار اختلال شخصیت ‌خودشیفتگی هستند یا حداقل میل زیاد به محبوبیت دارند؛ زیرا آنها می‌توانند بدون داشتن روابط دوستانه‌ واقعی، تعداد زیادی رابطه‌ موهوم و تخیلی برای خود دست‌وپا کنند؛ بنابراین شبکه‌های اجتماعی مجازی توهم محبوییت را صرفاً براساس کمیت تعداد دوستان برای فرد به وجود می‌آورد.3) حفظ ارتباط با دیگران در عین تنهاییبرخی افراد به دلیل ویژگی‌های شخصیتی و تغییرات سبک زندگی، ترجیح می‌دهند در عین تنهایی و داشتن زندگی خصوصی، با جهان پیرامون خود ارتباطات گسترده‌ای نیز برقرار کنند. شبکه‌های اجتماعی مجازی از قبیل فیس‌بوک، توئیتر، گوگل پلاس و… به بهترین حالت ممکن این نیاز را برآورده می‌کنند.4) میل برای فرار از محرک‌های تنش‌آوربرخی کاربران شبکه‌ اجتماعی برای رهایی از تنش روزمره و ایجاد فراغت، به سمت این فضا می‌روند. شبکه‌های اجتماعی مجازی نیز می‌توانند اوقات خوشی را برای آنان فراهم کنند تا فرد بتواند ضمن برخورداری از این قابلیت، نگرانی‌ها و تنش‌های خود را با دوستان خود مطرح و در نهایت به‌گونه‌ای از طرف آنان حمایت اجتماعی دریافت کنند.5) باورهای غیرمنطقی و غیرسازشیباورها و افکار غیرمنطقی و نادرست می‌تواند زمینه‌ استفاده‌ مفرط از شبکه‌های اجتماعی را ایجاد کند؛ از جمله این باورها می‌توان به این موارد اشاره کرد: «فقط فرد در شبکه‌های اجتماعی برای خود کسی است و در آنجا قابل احترام است»؛ «هیچ‌کس در بیرون از این شبکه‌های اجتماعی مجازی از من خوشش نمی‌آید»؛ «شبکه‌های اجتماعی تنها جایی است که واقعاً می‌شود مردم را شناخت»؛ «هر کسی به نوعی عضو این شبکه‌هاست.»6) ارضای نیازهای روانیافراد از آن رو شیفته‌ یک شیء یا فرد یا فعالیتی خاص می‌شوند که نیازی را در آنها ارضا کند. طبق این نظریه افراد با گرایش به شبکه‌های اجتماعی تا حدی نیازهای خود را برآورده می‌کنند. مثلاً افراد با کاوش در ابعاد فنی شبکه‌های اجتماعی مجازی، توانایی بالقوه‌ی ذهنی خود را ابراز می‌کنند، یا با ابعاد مختلف شخصیت خود که پیش از این پنهان بود، آشنا می‌شوند، عقاید و نیازهای هنری خود را بیان و به اطلاعات موردنیاز خود دسترسی پیدا می‌کنند و… از سویی شبکه‌های اجتماعی محملی برای گریز از واقعیت و وسیله‌ای برای ارضای نیازهای روانی است.7) ایجاد حس پیشرفت و غرورحضور در شبکه‌های اجتماعی مجازی و کار با اینترنت، هر روز تجربه‌ی جدیدی را در اختیار کاربران قرار می‌دهد و این فضا به فرد امکان پیشرفت و دریافت پاداش‌های بی‌شماری را می‌دهد. مانند یادگیری ساختن یک پست الکترونیک، یک وبلاگ، امکان تولید در این فضا، رفتن به صفحات دیگر کاربران، آشنایی با اصطلاحات این محیط مجازی و… این موارد در درجه‌ی اول احساس فعال بودن و در درجه‌ی دوم حس غرور و عزت نفس می‌دهد. در ادامه فرد به مرور احساس می‌کند حضوردر این فضا به او قدرت می‌دهد، بعد از مدتی نیز فرد در نزد خود برای حفظ این منزلت و غرور، بیشتر به این فضا قدم می‌گذارد.8) اضطراب اجتماعیدر بسیاری از تحقیقات روان‌شناسی بر ارتباط بین اضطراب اجتماعی، هراس اجتماعی و کمرویی با گرایش به استفاده از اینترنت رابطه‌ی مثبت یافته‌اند. در واقع مطالعات حاکی از آن است که افراد مبتلا به اضطراب اجتماعی در هنگام ارتباط آنلاین احساس راحتی و خودافشایی بیشتری می‌کنند. این افراد تعامل آنلاین را برای حفظ گمنامی و دوری از شرکت در تعاملاتی که ترس از ارزیابی دیگران به وسیله‌ مشاهده وجود دارد، راحت‌تر یافته‌اند.9) اعتیاد اینترنتیگرچه برخی معتقدند افراد با استفاده مکرر و زیاد از اینترنت دچار اعتیاد اینترنتی می‌شوند؛ اعتیاد اینترنتی و حالات روان‌شناختی محتمل بر آن نیز، به نوبه خود، باعث گرایش بیشتر افراد به سمت اینترنت و شبکه‌های اجتماعی می‌شود. درواقع، قطع بودن یا عدم دسترسی به اینترنت برای افرادی که دچار اعتیاد اینترنتی شده‌اند، باعث ایجاد حالات افسردگی و اضطراب می‌شود و این افراد برای رهایی از این حالات ناخوشایند دوباره به سمت استفاده از شبکه‌های اجتماعی و اینترنت می‌روند. ** مزایای شبکه های اجتماعی1) ارتباط جهانی و امکان عبور از مرزهای جغرافیایی و آشنایی با افراد، جوامع و فرهنگ های مختلف از طریق شبکه های اجتماعی می توان روابط دوستانه و تجاری خود را گسترش داد و دوستان جدیدی پیدا کرد. این روابط می توانند افراد را در زمینه های مختلفی مانند موارد زیر یاری کنند:_ ایجاد روابط _ یافتن شغل جدید_ پیدا کردن دستیار_ گرفتن و عرضه خدمات و کالا_ حمایت شدن از سوی افراد همفکر_ دادن یا گرفتن پیشنهادات و راه حل هایی درباره مسائل کاری و یا شخصی 2) اشتراک علایق و امکان بیان ایده ها به صورت آزادانه و آشنایی با ایده ها، افکار و سلیقه های دیگرانبا عضویت در یک شبکه اجتماعی می توان افرادی با سلیقه مشابه پیدا کرد و شبکه ای از این افراد را ساخت. مثلا فردی که علاقه مند به شطرنج است و یا به کتاب علاقه دارد می تواند با افرادی که به این حوزه ها علاقه مندند ارتباط برقرار کند و با آنان به تبادل اطلاعات بپردازد. 3) افزایش سرعت در فرایند آموزش و ایجاد ارتباط شبانه روزی بین استاد و شاگرداین قابلیتی کاربردی برای اساتید و معلمان است تا بتوانند گفت و گو در کلاس درس را آسان کنند. طبق پژوهشی که توسط مؤسسه جان دی (.John D) و کاترین تی مک آرتور(Catherine T. MacArthur) انجام گرفت، مشخص شد که شبکه های اجتماعی می توانند یک ابزار موثر برای دانش آموزان و دانشجویان برای خود آموزی آنلاین باشند. به علاوه، اینترنت یک کتاب آنلاین نامحدود است. دیگر لازم نیست که دانش آموزان همزمان چندین کتاب از کتابخانه قرض بگیرند و با استفاده از اینترنت و شبکه های اجتماعی می توانند بسیاری از اطلاعات مورد نیازشان را بدست آورند.مدرسه تنها جایی نیست که اشتراک سریع اطلاعات می تواند موثر باشد. مدیران و تاجران نیز در ملاقات ها و کنفرانس هایشان می توانند از شبکه های اجتماعی جهت ارائه اطلاعات به شرکت کنندگان و ارتباط با مشتریانش استفاده کنند.4) کارکرد تبلیغی و محتواییشرکت های خصوصی به راحتی با ارسال پیام از طریق شبکه های اجتماعی به میلیون ها انسان می توانند به صورت رایگان کالا و خدمات خود را بدون هیچ محدودیتی تبلیغ کنند.5) سرعت بالای انتشار اخبارشبکه های اجتماعی انقلابی در زمینه سرعت بخشیدن در انتقال اخبار هستند. بسیاری از خبرگزاری ها، امروزه در شبکه هایی همچون توییتر، یوتیوب و فیس بوک فعالیت دارند و اخبار را با سرعت بالایی انتقال می دهند. یک فرد به راحتی و تنها با خواندن تیتر های اصلی مطالب در این سایت ها می تواند از اخبار روز دنیا اطلاع پیدا کند. این موضوع باعث شده است که اخبار به وسیله ها صدها شبکه اجتماعی بی درنگ و فوری به سراسر دنیا منتشر شوند._ تبلیغ و توسعه ارزش های انسانی و اخلاقی در عرصه جهانی_ یکپارچه سازی بسیاری از امکانات اینترنتی و وبی_ توسعه مشارکت های مفید اجتماعی ** پیامدهای منفی شبکه های اجتماعی1) آسیب های سیاسی ـ امنیتیقرار دادن اطلاعات حریم خصوصی کاربران در اختیار دولت ها و شرکت های تجاری، همیشه یکی از موضوع های بحث برانگیز حوزه اینترنت و به خصوص شبکه های اجتماعی است. برخی معتقدند این شبکه ها در عمل مراکز ثبت اطلاعات مردم با هدف جاسوسی است. در واقع ایجاد کننده این شبکه های با کمترین هزینه می توانند هم نظرسنجی خوبی از جوامع داشته باشد و هم اینکه جهت جریان افکار عمومی را رصد کند. 2) آسیب های فرهنگیگردانندگان شبکه های مجازی از طریق شبکه های اجتماعی تصورات، ارزش ها، معلومات، هنجارها، رفتارها و سبک زندگی خود را به کشورهای دیگر صادر می کنند. 3) آسیب های خانوادگی یکی از پیامدهای این شبکه های اجتماعی، ایجاد شکاف نسلی میان فرزندان و والدین است که دلیل آن کم سوادی و عدم آگاهی والدین نسبت به استفاده از شبکه های اجتماعی است.4) آسیب های روانی- رفتاریالف: اعتیاد اینترنتیاطللاعات منتشر شده بیانگر آن است که اعتیاد اینترنتی منجر به کاهش فعالیت های بدنی، بی توجهی به سلامت فردی و در نتیجه، پرداختن به سرگرمی های اینترنتی، دور شدن از فعالیت های مهم زندگی، کم خوابی، کاهش معاشرت و در نتیجه غفلت از خانواده، بی توجهی به مسئولیت های شغلی و شخصی، خجالتی شدن و کاهش اعتماد به نفس می شود. ب: افسردگی و انزوای اجتماعیتعاملات انسانی، همدردی ها و گفت وگوی چهره به چهره، نیازهای انسانی هستند که فقط در دنیای حقیقی حاصل می شود و استفادة فزاینده از اینترنت باعث کاهش ارتباطات خانوادگی و شرکت در محافل اجتماعی محلی می شود که در نهایت انزوای اجتماعی و افسردگی فرد را به دنبال دارد. حضور در شبکه های اجتماعی، گشت و گذار در صفحه ها و تماشا و مطالعه محتواها و واکنش به آنها (اما به تنهایی) است. به عبارت دیگر حضور در این شبکه های مجازی توسط اینگونه افراد با تنها بودن اما در کنار یکدیگر بودن همراه است؛ نوعی تنهایی که می توان آن را «تنهایی جمعی» نامید.5) قرارگیری در معرض شایعات و اخبار کذب افراد خانواده در برابر شایعات قرار می گیرند و در صورت نداشتن دانش سواد رسانه ای، دچار مشکلات متعددی می شوند.6) نقض حریم خصوصی افرادارتباط افراد خانواده با افراد ناشناس و رسوخ و سواستفاده آنان از حریم امن خانواده ها بدون توجه به رعایت حریم خصوصی و نشر اطلاعات و عکس های خصوصی و خانوادگی و باز کردن پای افراد ناشناس به درون خانواده و سهل انگاری و بی توجهی به این ارتباطات غیرکنترل شده، امنیت خانواده را دچار مشکل می کند.7) تبلیغات ضد دینیدر شبکه های اجتماعی اینترنتی نیز مانند سایر رسانه ها، افراد و گروه های مغرض، اقدام به تبلیغات ضد دینی و ترویج فرقه های انحرافی می کنند.8) سواستفاده مالی و غیر مالی از اعضای خانواده 9) مشکلات تحصیلی کاهش خلاقیت و دور شدن از اهداف زندگی10) ناتوانی در مدیریت زمان و اتلاف وقت11) تبلیغات ضد دینی و القای شبهات ** راهکارها1) داشتن مدیریت زمانبسیاری از افراد ساعت‌ها زمان خود را بدون هیچ دلیلی صرف شبکه‌های اجتماعی می‌کنند و از همه‌ کارهای روزمره و با اهمیت خود نیز جا می‌مانند؛ بنابراین با یک برنامه ریزی می توان این زمان را مدیریت کرد و اگر فرد به تنهایی نمی تواند این مدیریت را انجام دهد باید از خانواده و یا دوستان خود کمک گرفته و از آن‌ها بخواهد بر این برنامه‌ریزی نظارت داشته باشد.2) همیشه آنلاین نبودنهمیشه آنلاین بودن نیازی نیست و باید زمانی را هم به سایر امور اختصاص داد.3) محدود و یکپارچه کردن حساب‌های کاربری خود داشتن حساب کاربری در تمام شبکه های اجتماعی نیازی نیست و برحسب نیاز و علائق باید انتخاب شوند و با اپلیکیشن های مختلفی که وجود دارد می توان تمام حساب های کاربری را یکپارچه کرد.4) مفید واقع شدن با تولید محتواکاربران بهتر است به جای کپی تصاویر و مطالب، خود به تولید محتوا بپردازند و با دیگر کاربران به بحث و تبادل نظر بپردازند. 5) عضویت در شبکه های تخصصی و حرفه ایپیشنهاد می شود کاربران در شبکه‌های اجتماعی و انجمن‌های حرفه‌ای‌تر نیز عضو شوند. شبکه‌های اجتماعی که به آینده شغلی و تحصیلی افراد کمک بسیاری می‌کنند و می توانند مشاوران خوبی برای کاربران باشند.6) ایجاد و راه اندازی شبکه های اجتماعی سالم و مفید برای مبارزه با شبکه های اجتماعی مخرب7) ارتقاء سطح سواد رسانه ای والدین، معلمان و مربیان، متولیان محیط های فرهنگی، آموزشی و دانشگاهی8) نظارت کارشناسانه و مستمر بر فضای مجازی و برنامه ریزی برای آینده. ** فرجام سخن:تاثیری که اینترنت به طور عام و شبکه های اجتماعی مجازی به صورت خاص می توانند بر روی افراد بویژه نسل جوان بگذارند، این است که آنها جامعه را از منظر مانیتور خود می بینند و کنش متقابل اجتماعی را از پشت پنجره ای از کلمات انجام می دهند. پنجره ای که بستن آن فقط نیازمند زدن دکمه close است و شاید در هیچ یک از کنش های متقابل پایان دادن به کنش بدین راحتی نباشد.در این زمینه بیشترین تاثیر شبکه های اجتماعی بر نسل متولدان دهه 90 به بعد است که از زمانی که پا بر عرصه هستی نهاده اند دنیا را به صورت رایانه ای دیده اند و به همین جهت است که این گروه را نسل شبکه ای نامگذاری کرده اند. این نسل اقتصاد، دین، فرهنگ، جامعه و همچنین تاریخ را بر صفحه نمایشگر دیده اند.خدماتی که شبکه های اجتماعی برای بشریت عرضه داشته اند غیرقابل فراموش و نادیده گرفتن است. آنها برای ما بعد مکان و زمان را از بین برده اند و امکان ارتباط ما را با کسانی که هرگز نمی توانستند ارتباط بگیرند، برقرار کرده است. شبکه های اجتماعی باعث به وجود آمدن و تسریع فرهنگ جهانی و برخوردهای بین فرهنگی و پیدایش مقوله چند فرهنگی شده اند.گرچه فضای مجازی، فضای آزادی برای ورود همه افراد با هر سن و جنس و سطح علمی و اعتقادی است و تنها با در اختیار داشتن یک گوشی می توان وارد شبکه های اجتماعی مختلف شد؛ با افراد حقیقی حاضر در فضای مجازی که از آنها به دوستان مجازی تعبیر می شود؛ ارتباط گرفت و تبادل افکار و اطلاعات کرد؛ اما خلاف آنچه در ابتدا، تصور می شود اثرات این گفت وگوها می تواند زندگی واقعی و حقیقی انسان را بسیار تحت تأثیر خود قرارداده؛ فکر انسان را مشغول کرده و حتی، در تغییر عقیده و نگرش فرد، تأثیرگذارد.طبق بررسی های انجام شده، مشخص شده که روزانه کاربران ایرانی به صورت میانگین پنج تا 9 ساعت در فضای مجازی حضور دارند و 53 درصد مردم ایران به طور کلی و 72 درصد جوانان 18 تا 29 ساله عضو یکی از شبکه های اجتماعی هستند.در مورد اهداف و انگیزه های حضور کاربران در شبکه های اجتماعی و فضای مجازی 35 درصد کاربران بی هدف، 31 درصد کاربران برای دوستی اینترنتی، 27 درصد کاربران برای انگیزه های اخلاقی و هفت درصد با انگیزه های علمی و پژوهشی در این شبکه ها حضور دارند...................................................* پژوهشگر و مدرس مدیریت رسانه انتهای پیام /*