<?xml encoding="utf-8" ??????> گروه اقتصادی صابرنیوز: دومین نشست از سلسله جلسات فکرآورد با عنوان «نقد نظام بانکی» به همت مرکز تفکر و آزاداندیشی و دانشگاه فردوسی مشهد و مجمع‌عالی بسیج در دانشگاه فردوسی مشهد برگزار شد. این برنامه با حضور حجت‌الاسلام غلامعلی معصومی‌نیا عضو هیأت علمی دانشکده اقتصاد دانشگاه خوارزمی برگزار شد. غلامعلی معصومی نیا با اشاره به بانکداری در دنیا بیان داشت: «بانکداری در دنیای غرب و جهان اسلام و ایران سه مقوله متفاوت است. تبیین به وجود آمدن بانک در تشخیص وضعیت خودمان بسیار مهم است. بانکداری در غرب در یونان قدیم مردم برای نگهداری سکه‌ها خود باید آنها را مخفی نگه می‌داشتند. مردم سکه‌های خود را به معابد می‌سپاردند و مبلغی به عنوان حق نگهداری دریافت می‌کردند تا اینکه متوجه شدند به طور مثال اگر 1000 واحد پول در معبد موجود است دریافت و پرداخت توسط مردم به گونه‌ای است که با 100 واحد پول می‌توان امور روزانه برطرف کرد و همواره 900 واحد در بانک موجود است و ثابت می‌ماند. توجه به این موضوع موجب شد که تصمیم بگیرند که آن 900 واحد را قرض بدهند و بهره بگیرند و از این طریق هم درآمد کسب کنند. این همان ایده بانک است. یعنی قسمت عمده پول‌های مردم همیشه در بانک باقی می‌ماند.» وی افزود: «بعدها لومباردها در آمستردام هلند ایده بانکداری نوین را شکل دادند. سپرده‌های مردم را گرفتند و وام می‌دادند اما این بانک به دلیل تخصیص یک وام کلان به دولت و عدم پرداخت دولت این بانک ورشکست شد اما ایده بانک در غرب پدید آمد. بانک بر اساس مبلغ، مدت و نرخ شکل گرفت. بانک مبلغی را با مدت معین و نرخ معین وام می‌دهد.» حجت الاسلام معصومی نیا در مورد خلق پول در بانک گفت: «خلق پول لازمه قهری بانک است. یعنی نهادی که بر اساس مبلغ، مدت و نرخ کار کند قطعاً خلق پول خواهد کرد. کسی که وام می‌گیرد پولش را در بانک قرار می‌دهد که مجدداً جزء ذخیر بانک به حساب می‌آید و همان را به کس دیگر وام می‌دهد و این کار سلسله‌وار ادامه می‌دهد و از هر کدام به اندازه بهره و تعداد وام‌هایی که داده است سود برده است. قوام بانک به مبلغ بهره و مدت است و بهره ربا است.» عضو هیأت علمی دانشکده اقتصاد دانشگاه خوارزمی در ادامه به تشریح ظهور بانکداری در دنیای اسلام پرداختند: «در دنیای اسلام نیز وقتی با پدیده‌ی مدرنیته روبرو شدند خودشان را باختند. رشیدرضا در مصر و بعضی از علمای اهل سنت با بهره بانکی موافقت کردند و گفتند چون نرخ بهره کم است و ربا برای نرخ بهره زیاد است. استناد آنها به آیه «لَا تَأْكُلُوا الرِّبَا أَضْعَافًا مُضَاعَفَةً» (130 آل‌عمران) بود. در غرب هم همینطور شد علمای مسیحی در مقابل نرخ بهره گفتند که آن چیزی که ربا حساب می‌شود نرخ بهره زیاد است و نرخ بهره این کم است.» وی ادامه داد: «برخی از علما گفتند ابتدا باید بانکداری را بدون ربا کنیم و بعد از بانکداری اسلامی. آنها برای جایگزینی رویه بانکداری مدل دیگری پیشنهاد دادند که گفتند مردم در قالب قرض‌الحسنه و یا سپرده کوتاه مدت یا بلند مدت پول‌هایشان را به بانک می‌دهد که در سپرده بانک وکیل مردم است. بانک هم این پول را در قالب عقود به به گیرندگان وام می‌دهد و گیرندگان با کار تجاری سودی به دست می‌آورند که مقداری از آن به عنوان حق الوکاله به بانک و باقی سود به سپرده‌گذاران می‌رسد.» معصومی‌نیا به چرایی عدم تحقق بانکداری اسلامی پرداختند: «در ایران از 34 سال پیش قانون عملیات بانکداری بدون ربا در 27 ماده بود. اسم این قانون را به نام بانکداری اسلامی نگذاشتند چرا که گفتند ابتدا باید ربا را حذف کنیم بعد معیارهای اسلامی را اضافه خواهیم کرد. چون ماهیت بانک همان مبلغ، مدت و نرخ است، قرارداد‌های عقود به سمت صوری شدن رفت. چون بانک در عقود باید در فعالیت اقتصادی واقعی ورود کند اما ساختار بانک این اجازه را نمی‌دهد و موجب می‌شود که عقود صوری اجرا شود. مرکز پژوهش‌های مجلس درباره نتیجه عملکرد بانک‌ها می‌گوید که عقود مشارکت بانک‌ها در قریب به اتقاق موارد صوری انجام شده است. چون بانک ذاتش بر اساس مبلغ، مدت و نرخ ساخته شده است به سمت ربا خواهد رفت و بانکداری اسلامی تحقق نخواهد یافت. بسیاری از تخلفات در مقابل چشمان بانک مرکزی انجام می‌شود و سکوت می‌کند.»