نماگر بورس تهران معاملات روز گذشته خود را با رشد ۷۶۹۸ واحدی (معادل ۱۱/ ۴ درصد) به پایان رساند و در ارتفاع جدید ۱۹۵ هزار واحدی ایستاد. به این ترتیب دیروز ضمن شکسته شدن رکورد رشد مقداری شاخص سهام، بازدهی این نماگر از ابتدای سال تاکنون به ۶/ ۱۰۲ درصد رسید. هرچند همچنان بازدهی بازار سهام نسبت به دیگر بازارهای موازی از ابتدای سال تاکنون، در سطوح پایین‌تری قرار دارد اما بررسی‌ها نشان می‌دهد در بازه زمانی ۱۵ شهریورماه تاکنون، بورس تهران به سبب ورود پول‌های تازه توانسته گوی سبقت را از دو بازار دلار و سکه برباید. در این شرایط هر چند گسیل پول‌های تازه به بازار سهام فرصتی ارزنده به شمار می‌رود اما انفعال مقام سیاست‌گذار می‌تواند این فرصت را به تهدیدی جدی بدل کند. بورس تهران، برنده نیم ماه اخیر پس از رالی پرشتابی که بازار ارز و طلا از ابتدای سال در پیش گرفتند، حال به نظر می‌رسد نوبت به بازار سهام رسیده است. پیش از این «دنیای اقتصاد» در گزارشی تحت عنوان «عیار جذابیت بازار سهام» که در نیمه شهریورماه منتشر شد، بورس را به‌عنوان گزینه‌ای جذاب برای فعالان اقتصادی معرفی کرد. حالا با محدود کردن بازه زمانی مورد بررسی از ۱۵ شهریورماه تا پایان معاملات روز گذشته، رتبه نخست بازارهای سرمایه‌گذاری با کسب بازدهی بیش از ۴۲ درصدی به بورس تهران رسید. این در حالی است که دلار و سکه در این بازه زمانی، به ترتیب رشد ۲۴ و ۱۲ درصدی را تجربه کرده‌اند.هر‌چند بازارهای دلار و سکه، به‌عنوان بازارهای کم‌ریسک‌تر شناسایی می‌شوند و در مقابل بازار سهام، محل فعالیت سرمایه‌گذاران ریسک‌پذیر است اما رشد شتابان قیمت‌ها در دو بازار ارز و طلا، در کنار برخی تحولات داخلی (اعطای اختیارات لازم به رئیس کل بانک مرکزی برای مداخله در بازار ارز در جلسه شورای عالی هماهنگی اقتصادی) سبب شده است تا نقدینگی قابل توجهی از این دو بازار، روانه سهام شود. بر‌اساس آخرین اطلاعات دریافتی از سپرده‌گذاری مرکزی، تنها طی یک هفته اخیر، ۱۷ هزار و ۲۱ کد معاملاتی جدید برای افراد حقیقی و ۲۵۶ کد نیز برای حقوقی‌ها صادر شده است. در عین حال در این بازه زمانی، بیش از ۲ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان نقدینگی خالص از سوی سهامداران خُرد وارد گردونه معاملات سهام شده است. هر چند تداوم شرایط کنونی (رشد قیمت سهام بدون توجه به پشتوانه‌های بنیادی در کنار انفعال مقام سیاست‌گذار)، نگران‌کننده بوده و هشداری برای فعالان بازار است.  فرصت را غنیمت بشمارید همان‌طور که اشاره شد با صدور کدهای جدید معاملاتی طی یک هفته اخیر، نقدینگی قابل توجهی وارد بازار سهام شده است. نگاهی به خالص تغییر مالکیت سهام نشان از غلبه حقیقی‌ها در سمت خرید سهام طی ۱۹ روز معاملاتی اخیر دارد. در این بازه زمانی خالص خرید حقیقی‌ها به ۳ هزار و ۹۰۰ میلیارد تومان می‌رسد. پول‌های تازه‌ای که سبب رشد بی‌وقفه و پرشتاب قیمت سهام شده است. نگاهی به معاملات دیروز بورس تهران نیز نشان از رشد قیمت ۹۵ درصد از نمادهای بورسی دارد. در این میان بیش از نیمی از نمادهای معاملاتی در سقف‌های مجاز و با صف خرید به معاملات روزانه خود پایان دادند. به این ترتیب روز گذشته با وجود جابه‌جایی ۱۷۵۰ میلیارد تومان نقدینگی در معاملات خرد سهام که خود رکوردی جدید در تاریخ ۵۰ ساله بورس تهران به شمار می‌رود، ۴۱۶ میلیارد تومان در پشت صف‌های خرید در انتظار ماندند. بدون شک ورود این حجم نقدینگی برای بازار سهام فرصتی طلایی به شمار می‌آید اما آنچه این فرصت را به تهدیدی جدی تبدیل کرده است، انفعال سیاست‌گذار در استفاده از فضای کنونی است. در حال حاضر، نقدینگی موجود در بازار تشنه ورود به سهام و کسب سود است. این در حالی است که بازار همچنان از عمق کافی برخوردار نیست. نگاهی به وضعیت نماد معاملاتی شرکت‌های حاضر در بورس تهران نشان می‌دهد تا پایان خردادماه سال جاری، تنها ۱۵ درصد از سهام این شرکت‌ها به‌عنوان سهام شناور آزاد‌ د‌ر این بازار شناسایی شد‌ه و قابلیت معامله د‌ر بازار سهام را د‌ارند‌. در فرابورس ایران نیز این رقم به ۳۵/ ۱۳ درصد می‌رسد. بنابراین در شرایط فعلی که شاهد ورود نقدینگی سرگردان به بازار سهام هستیم، فرصتی مناسب برای افزایش شناوری سهام با افزایش عرضه از سوی سهامداران عمده بازار ایجاد شده است.  افزایش عرضه‌های اولیه به ویژه عرضه سهام شرکت‌های دولتی و نیمه دولتی در راستای خصوصی‌شدن واقعی این شرکت‌ها، از دیگر ضرورت‌های کنونی بازار سهام است. موضوعی که متاسفانه مورد غفلت قرار گرفته است.  رشد بازار تا چه زمانی ادامه خواهد داشت؟ شاخص سهام که از میانه شهریورماه، وارد مسیر صعودی پرشتابی شده است، طی ۷ روز معاملاتی اخیر بی‌وقفه رشد کرده و در همین مدت کوتاه، ضمن ثبت بازدهی ۲۴ درصدی، از ۳۸ کانال‌ جدید نیز عبور کرده و در حال حاضر در قله جدید ۱۹۵ هزار واحدی ایستاده است. به این ترتیب بازدهی این نماگر از ابتدای سال تاکنون از ۱۰۰ درصد عبور کرد. اما نکته حائز اهمیت در این میان، میزان نقدینگی ورودی به معاملات سهام طی روزهای اخیر است. بررسی‌ها نشان می‌دهد میانگین روزانه ارزش معاملات خرد در ۳ هفته اخیر، به ۱۲۴۴ میلیارد تومان می‌رسد. رقمی که پیش از این حتی قابل تصور نیز نبوده است. شاید بتوان به جرات اذعان داشت، همین میزان نقدینگی در جریان میان سهام بورسی است که زمینه رشد پرشتاب قیمت‌ها را فراهم آورده است. واقعیت این است که در حال حاضر معامله‌گران بدون توجه به پتانسیل‌های بنیادی سهام و تنها با تبعیت از جریان صف‌های خرید، به گردونه معامله‌گران یک سهم پیوسته و همین عامل سبب جهش عمومی قیمت‌ها در سهام شده است. مهم‌ترین دلیل اثرگذاری پرقدرت این عامل (نقدینگی) بر رشد بازار، عمق بسیار پایین بازار سهام کشور است. به این ترتیب به نظر می‌رسد رشد بازار تا زمانی که ارزش معاملات در سطوح فعلی قرار دارد، ادامه خواهد داشت. به این ترتیب کاهش این متغیر می‌تواند سیگنالی برای آغاز اصلاح قیمتی نمادهای بدون پشتوانه باشد.  رشد یکدست صنایع بورسی بررسی روند صنایع بورسی طی معاملات روز گذشته نشان می‌دهد از ۳۸ ‌صنعت مورد بررسی، ۳۷ صنعت با افزایش شاخص همراه شدند. این موضوع موید آن است که نقدینگی جریان‌یافته در بازار سهام بدون توجه به مولفه‌های بنیادی و تنها با دنباله‌روی از تقاضای شکل گرفته در سهام، به دادوستد می‌پردازند. امری که می‌تواند این بازار را از مدار تحلیل و منطق خارج کند. هر چند در فضای فعلی، پیش گرفتن این رویه، سودهای جذابی را از آن معامله‌گران می‌کند اما باید توجه داشت با گذشت زمان و فروکش هیجانات موجود، سهام به ارزش ذاتی خود باز خواهند گشت. به این ترتیب توصیه می‌شود معامله‌گران پرتفوی خود را بر اساس پشتوانه‌های بنیادی سهام چیده و از خریدهای هیجانی پرهیز کنند.  در بازار چه گذشت؟ همان‌طور که اشاره شد دیروز عمده سهام بورسی در مسیر رشد قیمتی قرار گرفتند. در این میان بانکی‌ها شاهد تشکیل طولانی‌ترین صف‌های خرید بودند. دارایی قابل توجه ارزی بانک‌ها مهم‌ترین‌ دلیل افزایش توجه معامله‌گران به سهام زیرمجموعه این گروه است. این وضعیت سبب شده است تا شاخص این صنعت در یک ماه اخیر، بازدهی ۴۳ درصدی را تجربه کند. روز گذشته نیز بانک تجارت پس از برگزاری کنفرانس اطلاع‌رسانی به گردونه معاملات بازگشت. بازگشت «وتجارت» با رشد ۱۰ درصدی قیمت رقم خورد و نقدینگی ۸۹ میلیارد و ۲۰۰ میلیون تومانی در انتظار ورود به این نماد بانکی نشست. اطلاعات ارائه شده درخصوص وضعیت ارزی این بانک نشان می‌دهد «وتجارت» با دلار ۴۲۰۰ تومانی، ۳ هزار و ۷۹۱ میلیارد تومان دارایی ارزی در اختیار دارد. همچنین روز گذشته بورس کالا میزبان محصولات شرکت ملی مس ایران بود. به این ترتیب دیروز یک هزار تن مس مفتول «فملی» در این بازار عرضه شد. قیمت پایه این محصول ۳۰ هزار و ۳۲۴ تومان تعیین شده بود اما میانگین موزون قیمت پایانی این محصول در محدوده ۶۸ هزار تومان قرار گرفت که افزایش ۱۲۴ درصدی نسبت به قیمت پایه و رشدی ۲۵ درصدی را نسبت به معامله پیشین این محصول نشان داد. این موضوع سبب شد نماد معاملاتی شرکت ملی مس ایران نیز همچون دیگر هم‌گروه‌هایش با افزایش تقاضا و رشد تا سقف مجاز قیمتی همراه شود. همگام با بازیگران روز یکشنبه، برای نوزدهمین روز متوالی، خالص تغییر مالکیت به نام معامله‌گران خرد بازار رقم خورد و بیش از ۲ میلیارد و ۲۸۰ میلیون سهم به ارزش ۶۸۳ میلیارد تومان در مسیر حقوقی به حقیقی جابه‌جا شد. بیشترین خالص خرید توسط سهامداران خرد در نمادهای زیرمجموعه گروه فرآورده‌های نفتی ثبت شد و خالص خرید حقیقی‌ها در میان پالایشی‌ها به ۱۱۸ میلیارد تومان رسید. پتروشیمی‌ها نیز در این روز شاهد تغییر مالکیت ۹۶ میلیارد تومانی به نفع حقیقی‌ها بودند. فلزی‌ها دیگر گروهی بودند که با خالص خرید ۸۲ میلیارد و ۹۰۰ میلیون تومانی توسط معامله‌گران خرد بازار همراه شدند. در صدر خرید معامله‌گران حقیقی، تمایل به جمع‌آوری سهام شرکت پالایش نفت بندرعباس قرار داشت. خالص خرید حقیقی‌ها در نماد مزبور به ۵۰ میلیون و ۸۰۰ هزار سهم به ارزش حدود ۷۱ میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان بالغ شد. نماد معاملاتی بانک تجارت نیز در این روز شاهد جابه‌جایی ۵۰۳ میلیون سهم به ارزش ۵۴ میلیارد و ۹۰۰ میلیون تومانی در مسیر حقوقی به حقیقی بود. نماد معاملاتی شرکت ملی مس ایران از دیگر نمادهای دیروز بورس تهران بود که مورد اقبال معامله‌گران خرد بازار قرار گرفت. به این ترتیب دیروز بیش از ۱۱۰ میلیون و ۷۰۰ هزار سهم «فملی» به ارزش ۵۲ میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان به پرتفوی حقیقی‌ها اضافه شد.در آن سوی بازار نماد معاملاتی ایران ترانسفو شاهد جابه‌جایی ۸ میلیون و ۴۰۰ هزار سهم خود به ارزش ۷ میلیارد و ۲۰۰ میلیون تومان در مسیر حقیقی به حقوقی بود. نماد معاملاتی فولاد آلیاژی ایران نیز در این روز شاهد جابه‌جایی ۳ میلیون و ۱۰۰ هزار سهمی به ارزش بیش از یک میلیارد تومان به سمت معامله‌گران عمده بازار بود. در مجموع خرید حقوقی‌ها نیز گروه دستگاه‌های برقی با خالص خرید حدود ۶ میلیارد تومانی قرار داشت. فاطمه اسماعیلی