مسائل امنیتی و موضوعات اقتصادی دو محور اصلی مذاکرات سه رئیس‌جمهوری در نشست اولشان بود. اجرای پروژه‌های اقتصادی در حوزه‌های انرژی، حمل و نقل و نیز همکاری در مسایل امنیتی، مبارزه با تروریسم و مبادله اطلاعات.به نوشته روزنامه آذربایجانی یونی ساوات، در پی اولین نشست سه جانبه، در بخش انرژی، جمهوری آذربایجان خطوط انرژی برق خود را به خطوط ایران و روسیه متصل کرده است و براساس توافقات حاصله، در راستای یکسان‌سازی شبکه‌های انرژی برق جمهوری آذربایجان و روسیه اقدام شده و نیز مبادله انرژی برق میان جمهوری آذربایجان و جمهوری اسلامی ایران از طریق خطوط انتقال برق پارس آباد، آستارا – آستارا و جلفا انجام می‌گیرد.به این ترتیب در حالی که توافق‌های حاصله بر سر میز مذاکره به میدان عمل رسیده است، سه رئیس‌جمهور تصمیم گرفتند علارغم فشارهای خارجی نشست‌های سه جانبه خود را با اهداف روشن ادامه دهند و این بار حسن روحانی بود که همتایانش را به تهران دعوت کرد. *پیام تازه پوتین در تهرانکاخ کرملین در حالی روز دوشنبه از سفر اول نوامبر ولادیمیر پوتین به تهران و حضورش در نشست سه جانبه تهران، مسکو و باکو و همچنین دیدارهای دوجانبه او در ایران خبر داد که این دومین حضور پوتین در دولت حسن روحانی در ایران است. رئیس‌جمهوری روسیه بعد از 8 سال برای اولین بار در سال 1394 و برای شرکت در نشست کشورهای صادرکننده گاز به تهران سفر کرد. پوتین که در اولین سفر خود به تهران به محض ورود راهی دیدار با رهبرمعظم انقلاب اسلامی شد، جهان را بر آن داشت تا درباره شکل تازه‌ای از روابط میان تهران و مسکو به تحلیل‌های جدیدی دست یابند، گمانه زنی کنند و بعضا ابراز نگرانی. این همه اتفاقی بود که در 2سال گذشته پس از این دیدار بین ایران و روسیه شکل گرفت. همکاری‌های مشترک راهبردی امنیتی و منطقه‌ای بین دو کشور بیش از گذشته نمایان شد و تلاش‌های مشترک در سوریه برای حل بحران دمشق و دیگر اقدامات باعث شد که اکنون ایران و روسیه به عنوان شرکای سرسخت منطقه‌ای شناخته شوند.دومین سفر پوتین به تهران برای حضور در اجلاس سه جانبه تهران، مسکو و باکو علاوه بر نمایش دیگری از این قدرت دوجانبه منطقه‌ای و تأکیدی بر دوستی مشترک دو کشور، نگاه متقابل دیگری را درباره توجه به کشورهای همسایه و همکاری‌های مشترک بدون نیاز به دخالت خارجی را نمایان می‌کند.در همین راستا نیز ابراهیم رحیم پور، معاون آسیا و اقیانوسیه و مشترک المنافع وزیر امور خارجه در گفت‌و‌گویی با خبرگزاری ایسنا درباره برگزاری نشست سه جانبه روز چهارشنبه در تهران به پیام این نشست اشاره می‌کند. به گفته رحیم‌پور «با برگزاری این نشست، این پیام به آمریکایی‌ها داده می‌شود که کشورهای منطقه در حال همکاری و گسترش روابطشان با یکدیگر هستند و خیلی توجهی به حرف‌هایی که توسط مقامات آمریکایی مطرح می‌شود، ندارند.»او در تبیین این پیام ادامه می‌دهد: « نشست سه‌جانبه تهران تعریفی بیش از یک جلسه عادی را دارد، همکاری‌های منطقه‌ای از جمله برگزاری نشست‌های سه‌جانبه، سیگنال‌هایی را هم به کشورهایی که در جنوب ما هستند و راه مذاکره و گفت‌وگو را انتخاب نکرده‌اند و فکر می‌کنند که اگر با کدخدا (آمریکا) کار کنند امورشان می‌گذرد، خواهد داد و بار دیگر به آنها اثبات می‌کند که کدخدا به کسی رحم نمی‌کند و ضرورت دارد که کشورهای منطقه تنش‌های موجود را خودشان مدیریت کنند و با پیشنهادهای سازنده اقتصادی، سیاسی به مسیر توسعه یکدیگر کمک کنند و این موضوعی است که ما همواره بر آن تاکید داریم.» *نگاه به همسایگاناز سوی دیگر برگزاری اجلاس‌های سه جانبه ایران، ترکمنستان و قزاقستان، ایران، افغانستان و هند و دیگر اجلاس‌های در سطوح بالا که در طول پنج سال گذشته برگزار شده است، تأکیدی بر توجه جمهوری اسلامی ایران به آنچه به عنوان اصل اول سیاست خارجی خود مطرح می‌کند یعنی توجه به همسایگان و کشورهای منطقه است.آثار مثبت اجلاس سه جانبه ایران، روسیه و جمهوری آذربایجان در تثبیت امنیت، دوستی و مبارزه با تروریسم اهمیت این اجلاس را برای جمهوری اسلامی ایران بیش از پیش نمایان می‌کند. حسن روحانی در سفر خود به باکو برای شرکت در اولین اجلاس سه جانبه در همین راستا، این اجلاس را بسیار با اهمیت دانسته و گفته است که «این اجلاس از نظر ارتباط با همسایگانمان و شرایط منطقه خاورمیانه و قفقاز، و ثبات و امنیت این منطقه بسیار با اهمیت خواهد بود.»بهرام قاسمی، سخنگوی وزارت امور خارجه نیز در نشست هفتگی اخیر خود با خبرنگاران ضمن آنکه دستور کار اجلاس تهران را تشریح می‌کند فرصت یک روزه حضور 2رئیس‌جمهوری روسیه و جمهوری آذربایجان در تهران را برای رایزنی در مجموعه مسائلی که هر سه کشور و منطقه با آن‌ها روبروست حائز اهمیت می‌داند، گو اینکه او دستور کار اجلاس را نیز بسیار وسیع توصیف می‌کند که شامل مسائل دو جانبه، منطقه‌ای، بین‌المللی، مبارزه با تروریسم و همکاری بیشتر در این زمینه خواهد بود. *جای خالی ایرواناما مقامات جمهوری اسلامی ایران در طول 5 سال گذشته از دولت یازدهم و دوازدهم به ویژه در وزارت امور خارجه، در حالی همکاری با کشورهای همسایه را اولویت دولت در سیاست خارجی معرفی کرده‌اند که این الویت‌بندی تنها در مذاکرات دو جانبه و چند جانبه اقتصادی نمود نداشته است. دور از چشم نمانده است که ایران علاوه بر روابط نزدیک با کشورهایی مانند آذربایجان و دیگر همسایگان همواره تلاش کرده است که مناقشات بین کشورهای همسایه را بر اساس مذاکره و راه حل صلح آمیز به پایان برساند.در این زمینه حل مناقشه قره باغ همواره از موضوعاتی بوده که ایران برای آن پیش قدم بوده و حتی حاضر به میانجیگری برای طرف‌ها بوده است.اجلاس سه جانبه تهران، مسکو و باکو نیز در حالی برای دومین بار برگزار می‌شود که به نظر می‌رسد در موضوعات اقتصادی و منطقه‌ای بر سر میز این مذاکره جای ایروان خالی است. در حالی که رسانه‌های آذری پیش‌بینی کرده‌اند در اجلاس تهران، باکو موضوع قره باغ را بار دیگر با مقامات ایران و روسیه مطرح خواهد کرد، این امیدواری وجود دارد که در کنار موضوعات دیگری همچون کریدور شمال –جنوب و اتصال خطوط ریلی سه کشور، این مناقشه نیز با راهکاری قطعی به پایان خود نزدیک شود و شاید در سال‌‌های آینده شاهد اجلاس هایی با حضور چهار کشور ایران، روسیه، آذربایجان و ارمنستان باشیم. **پروهشگر و کارشناس روابط بین المللسیام**3070**1449 انتهای پیام /*