ساعت: 10:19 منتشر شده در مورخ: 1396/11/21 شناسه خبر: 1299909 در نشست نقد و بررسی نظام ریاستی و پارلمانی مطرح شد؛ اولین نشست از سلسله نشست‌های نقد و بررسی نظام ریاستی و پارلمانی در دانشگاه شهید بهشتی و با حضور جمعی از کارشناسان برگزار شد. به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ به نقل از کانون اندیشه جوان، اولین نشست از سلسله نشست‌های نقد و بررسی نظام ریاستی و پارلمانی در دانشگاه شهید بهشتی برگزار شد. در این نشست اساتید و صاحب نظرانی همچون محمد سعید احدیان، سعدالله زارعی ،مجید وحید ، صادق زیبا کلام و جلیل محبی به ارائه نقطه نظرات خود پرداخته و موانع و امکان رسیدن به سیستمی بهتر را پیشنهاد دادند. احدیان: نظام پارلمانی با رعایت الزامات آن برای کشور مناسب تر است محمدسعید احدیان مدیر مسئول روزنامه خراسان در نشست نقد و بررسی نظام ریاستی و پارلمانی در دانشگاه شهید بهشتی با بیان اینکه در مجموع اعتقاد دارم نظام پارلمانی در درازمدت و با رعایت الزاماتی می تواند برای ما مناسب باشد ، کاهش اختلافات میان قوای مختلف، پاسخگویی و مسئولیت پذیری به عنوان مهمترین رکن حکمرانی خوب، کاهش قانون گریزی که همه دولتها کم و بیش دچارش بوده‌اند را از محاسن نظام پارلمانی برشمرد و افزود: همچنین با نظام پارلمانی می‌توان امیدوار بود که نگاههای سیاسی در تصمیم گیری های کلان و خط مشی ها نیز کاهش یابد چراکه می بینیم امروز این اختلافات سیاسی به تصمیم گیری های کلان کشور لطمه جدی وارد کرده ضمن اینکه به دلیل کوتاه بودن دوره‌های سیاست در ایران، مرجعیتها و جمع‌بندی‌های روشنی از عرصه های سیاسی اقتصادی و فرهنگی و .... نداریم و شاهد تغییر سیاستها همزمان با تغییر دولتها هستیم. وی در ادامه مهمترین مشکل ساختاری کشور ما را شخص محوری عنوان کرد و افزود : نظام پارلمانی کمک زیادی خواهد کرد تا شخص محوری به حاشیه برود. احدیان در عین حال تصریح کرد : شرط اصلی استفاده از این محاسن آن است که یک نظام حزبی قوی و واقعی در کشور ایجاد شود زیرا بدون تحزب ، نظام پارلمانی یک اسم است که مشکلات زیادی را به همراه خواهد داشت . این فعال سیاسی در بخش دیگری از سخنانش با بیان اینکه  در علم سیاست امروز کارگزار و ساختار با یکدیگر مورد توجه قرار می گیرند ، خاطرنشان کرد : تجربه دولتها و مجالس گذشته جمهوری اسلامی نشان داده که باید به این موضع به صورت جدی فکر کنیم که چه بسا بخش مهمی از مشکلات ناشی از ساختارهایی است که نیاز به اصلاح دارند . وی افزود : اگرچه حزب در نظامهای پارلمانی و ریاستی مهم است اما در نظام پارلمانی اصولا دولت بر مبنای حزب شکل می گیرد و نظام بدون حزب امکان پذیر نیست چون احزاب هستند که باید با ائتلاف یا به تنهایی دولت را تشکیل دهند. مدیر مسئول روزنامه خراسان در ادامه با اشاره به معایب نظام پارلمانی ، اظهار داشت :نمایندگان فعلی مجلس که ما الان انتخاب می کنیم و حزب در ان پررنگ نیست واقعا ظرفیت ان را ندارند که در راس امور قرار بگیرند و در واقع الان نظام پارلمانی ما در برخی جهات در راس امور است و در برخی جاها ضعف دارد ولی واقعیت قضیه این فکر وجود دارد که اگر ساختار کشور را دست این مدل نمایندگان دهیم معلوم نیست چه اتفاقی برای کشور بیفتد از جمله تقویت مسائل محلی در مجلس ما پررنگ تر می شود که می تواند لطمه جدی به منافع ملی بزند. وی تقویت تصمیمات متاثر از جو زدگی ها یا همان آنارشی سازمان دهی شده را از دیگر معایب این نظام برشمرد و افزود : در حالی که ما با نظام پارلمانی باید به نظام تکثر حزبی برسیم در عوض به چالشهای جدی می رسیم که برای کشورما بحران زاست فرض کنید چند حزب جدی داشته باشیم که ممکن است مدتها دعوا کنند که رییس دولت چه کسی  باشد، همچنین کاهش شور انتخاباتی و احساس مشارکت مردم در تعیین سرنوشت خود و کاهش نظارت قوا بر یکدیگر از جمله دیگر معایب احتمالی است. احدیان در عین حال خاطرنشان کرد : نظام پارلمانی مفید و با معایب کمتر دو الزام دارد اول اینکه تحزب به معنای واقعی شکل بگیرد و دوم اینکه اصلاح در قانون اساسی برای حل مسائل قانونی صورت بگیرد. در واقع ابتدا باید به صورت علمی بررسی کنیم که چه نوع تحزبی می خواهیم یا برای ایران ما مفید است و اینکه از نظر اسلامی ماجرای حزب چیست ؟ مدیر مسئول روزنامه خراسان در بخش پایانی سخنانش با بیان اینکه در یک فرایند منطقی بهتر این است که به سمت یک نظام پارلمانی پیش برویم ، اظهار داشت : البته معتقد نیستم که می شود الان ان را اجرایی کرد چراکه زمینه و ظرفیت ان که حزب واقعی است ایجاد نشده و صحبت کردن در مورد تغییر قانون اساسی نیز در شرایط ما شدنی و مصلحت نیست اما میتواند اقداماتی را صورت داد تا در ان جهت حرکت کنیم . وی در توضیح پیشنهادات خود برا حرکت به سمت نظام پارلمانی خاطرنشان کرد : بحثهای علمی برای نظام اینده و تغییرات آن در تعامل و زیر نظر بخشهایی از ساختار قدرت باید به صورت جدی شروع بشود و پس از این بحثها تصمیمات اصلاحی انجام بگیرد. معتقدم با همین ساختار و اختیارات قانون اساسی می شود اصلاحاتی انجام داد و دو پیشنهاد مشخص این است که ابتدا انتخابات ریاست جمهوری و مجلس را به صورت همزمان برگزار کنیم تا از طرفی کشور به خاطر انتخابتهای متعدداز فعالیت بازنماند و از طرف دیگر  این امکان وجود دارد که مردم رییس جمهور و مجلس را هم راستا انتخاب کنند و چالشها کاهش یافته و جریانهای سیاسی نیز برای تقویت نقش خود در پارلمان به سمت احزاب قوی و جدی می روند. احدیان ادامه داد : موضوع دیگر این است که می توان با تقویت جایگاه مجمع تشخیص مصلحت نظام و تغییر اعضا و دادن ماموریتهای بیشتر به مجمع ، کاری کنیم تا از یک حل کننده صرف مشکلات بین مجلس و شورای نگهبان و یک نظارت کلی بتواند لنگرگاهی برای تصمیمات مجلس و دولت شود که هم مشکلات کنونی را کم می کند و هم اگر به سمت نظام پارلمانی رفتیم بتواند معایب ان نظام را کاهش دهد. زارعی : مشکل اصلی ما این است که احزاب قوی نداریم که مسئولیت بپذیرند و مسئولانه عمل کنند در ادامه این نشست سعد الله زارعی فعالی سیاسی اصولگرا نیز در سخنانی با بیان اینکه قائل به ترجیح یکی از دو نظام پارلمانی یا ریاستی نسبت به یکدیگر نیست، تصریح کرد: معتقدم در کشور در این دوره ۴۰ ساله هر دو نوع این نظام ها را تجربه کردیم و الان هم نظام فعلی ، نظام نیمه ریاستی و نیمه پارلمانی است. وی افزود: هم اکنون یک نظام نیمه پارلمانی و نیمه ریاستی است ولی اگر تصور کنیم مسئله کشور مسئله نوع نظام حکومتی پارلمانی یا ریاستی است به نظر من برای اثبات این دچار مشکل می شویم. مشکل ما این است که بنیه های تشکیل دولت قوی را نداریم که یکی از مسائل مهم آن حزب است، احزاب قوی و مسئول که اساس نامه محکمی داشته باشند و تفکیک حاکمیتی خاصی را در کشور نمایندگی کنند در کشور نداریم. زارعی با اشاره به احزاب انتخاباتی و غیرمسئول در کشور اظهار داشت: کسانی به اسم حزب می آیند و درانتخابات تاثیراتی می گذارند اما هیچ مسئولیتی را نمی پذیرند و خارج از انتخابات هیچ بروز و ظهوری ندارند. مشکل اصلی ما در جمهوری اسلامی این است که احزاب قوی نداریم که مسئولیت بپذیرند و مسئولانه عمل کنند، پایبندی به قانون در کشور ما ضعیف است؛ مجلس و دولت و قوای نظارتی اختیاراتی دارند که از آن استفاده نمی کنند. وی افزود: دولت ها تلاش می کنند نقش تئوریک را ایفا کنند تا اجرایی؛ دولت های تئوریک بلای جان قانون اساسی هستند و اصل نظام را بهم می ریزند، دولت مجری است، دولت وظیفه تئوریک و تئوری پردازی ندارد؛ وزارت خارجه چرا به جای اجرای سیاست های نظام مشغول تئوری پردازی است؟  وزارت خارجه تلاش می کند با تئوری پردازی رویه، فرهنگ یا ایدئولوژی خاصی را پیاده کند، برای اینکه خودش را در موضع اجرا نمی بیند و بعد می گوید چرا روابط خارجه ما پیش نمی رود، شما باید به جای تئوری پردازی کار وزارت خارجه را پیش ببرید! سعدالله زارعی با رد این استدلال که پا نگرفتن حزب در کشور را به مسائل ایدئولوژیک و دین نسبت می دهند، تصریح کرد: جمهوری اسلامی در منطقه با احزاب قوی مثل حزب الله لبنان و انصارالله یمن کار می کند، حزب الله از متن و طیف شیعه برآمده و اگر دین مانع حزب بود در عراق، لبنان و یمن هم نباید شاهد احزاب قوی باشیم. وی با توجه به قانون اساسی و مسئولیت ها و ماموریت های آن گفت: فکر می کنم با این وضعیت نظام پارلمانی تطبیق بیشتری و کمک بهتری می کند، اگر به نظام پارلمانی با عیوب دهه ۶۰ برنگردیم؛ به عنوان مثال یکی از موارد اینکه پست ریاست جمهوری به کل نداشته باشیم و اساسا کار در مجلس شکل بگیرد و نخست وزیر بتواند کامل بر کابینه احاطه داشته باشد به گونه ای که نگران فشارهای مجلس نباشد. این کارشناس سیاسی در پایان خاطرنشان کرد: با رفع عیوب نظام پارلمانی دهه ۶۰ یک نظام پارلمانی مسئول و قوی در کشور داشته باشیم. صادق زیباکلام: پاسخگویی و تاثیر خواست مردم مبنای تغییر نظام سیاسی باشد صادق زیبا کلام، استاد دانشگاه تهران؛ در ادامه ضمن تشکر از برگزاری نشست نقد و بررسی نظام ریاستی و پارلمانی گفت: برخی کشورها مانند ژاپن؛ امریکا و فرانسه نظام ریاستی اداره می شوند و برخی دیگر همچون انگلستان نظام پارلمانتاریستی را انتخاب کرده اند وی تاکید کرد: مساله اساسی در این کشورها این نیست که مردم سالاری با بودن پارلمان و انتخاب نخست‌وزیر توسط مردم دوام بیشتری دارد و یا اینکه مردم انتخاب کننده رییس جمهور به طور مستقیم باشند مردم‌سالاری متبلور می شود. شما هم در انگلستان مردم‌سالاری را میبینید و هم در هند مردم سالاری جلوه می‌کند اما از انگلستان مردم سالارتر نمی بینید و از هند هم مردم سالارتر نمی یابید اما مساله اصلی این است که تحقق و تجلی اراده رای دهندگان (چه رای دهندگان به نخست وزیر و چه رای دهندگان به رییس جمهور) در کدام جلوه می‌کند چرا که زمانی که اراده و خواست آنها باشد مشکلی پیش نمی‌آید. وی با رد این سخن که رفتن به سمت پارلمانی شدن سیستم سیاسی مشکلات کشور را حل می‌کند گفت: متاسفانه مسئولیت پذیری و شفافیت در جمهوری اسلامی خدشه دار شده است و با رفتن به سمت پارلمانی شدن مشکل حل نمی شود. زیباکلام اظهار داشت: مشکل ما این است که قانون اساسی ما را حقوقدانان ننوشته‌اند و روحانیون نوشته‌اند. به همین سبب قانون اساسی ما با انشاء خوبی نگاشته شده است اما اینکه باید چه کسی پاسخگو باشد و شفافیت چه جایگاهی داشته باشد را قانون به بعد موکول کرده است و گفته است؛ بعدا قانون تعیین خواهد کرد. وی درادامه با تاکید براینکه ما تابه حال تعریف درستی از زندگی سیاسی نداشته ایم گفت: مدیریت اجرایی ما در کشور دچار مشکل است و نظام سیاسی ما به دوگونه انتخابی و انتصابی تقسیم شده است که این موضوع سبب شده است روسای جمهور ما آخر و عاقبت خوبی پیدا نکنند. استاد دانشگاه تهران گفت: دوگانگی در قدرت در کشور به این سبب است که قانون اساسی ما نحوه توزیع و اعمال قدرت را به خوبی مشخص نکرده است. زیباکلام در ادامه اشاره داشت: ما در زمینه انرژی هسته‌ای که سال ها آنها پیگیری کردیم اما در حال حاضر فردو، در حالی که میلیاردها دلار برای آن خرج شد، به انباری تبدیل شده است. حال باید چه کسی پاسخگوی این تصمیمات باشد؟ بنابراین مشکل دیگر ما این است که در زمان بحران همه مسئولیت اساسی با بخش انتخابی است یا انتصابی؟  یا اینکه چرا جنگ بعد از فتح خرمشهر ادامه پیدا کرد هیچگونه پاسخگویی نداریم. وی با بیان این موضوع که ما در حال حاضر با مشکل آب روبرو هستیم و آیا برنامه ای برای آینده داریم یا خیر و چه کسی باید پاسخگو باشد را ارتباطی به تغییر نظام سیاسی ندانست و پاسخگویی را محور تغییرات دانست. محبی: ارزشها و اعتقادات مردم در قانون اساسی از مسایل بنیادین است در ادامه حجت‌الاسلام محبی با بیان اینکه قانون اساسی ما به جز مواردی که در رابطه با مسلمان بودن است ترجمه شده از اروپا است گفت: حکومت های پارلمانی و یا ریاستی هرکدام مزیت هایی دارند همانطور که طبق گزارشات موجود در جهان نظام های پارلمانی در اداره امور داخلی کارآمد تر هستند و از سوی دیگر نظام های ریاستی در سیاست خارجی موفقیت بیشتری دارند. وی اشاره داشت: در حال حاضر نظام سیاسی ما نه به ریاستی شبیه است و نه به پارلمانی، به این سبب که در سال 1368بعد از تغییر قانون اساسی اختیارات رییس جمهور را به رهبری منتقل کردیم و اختیارات نخست وزیر را به رییس جمهور دادیم. به همین خاطر شکل و شمایل قانون اساسی ما به هیچ کشوری شبیه نیست. البته باید به این نکته توجه داشت که هیچ دوقانون اساسی شبیه یکدیگر نیست. محبی تاکید داشت: هر قانون اساسی به دوبخش بنیادین و کارکردی دارد که بخش بنیادی مربوط به ارزش‌ها و اعتقادات یک جامعه است که در تمامی قوانین اساسی وجود دارد و یکی از پایه های اساسی مردم سالاری در ایران است و بخش کارکردی بر اساس تصمیم عقلا و رای مردم تصمیم گیری می‌شود. وی با انتقاد از شیوه انتخابات های کشور گفت: شیوه انتخاب نمایندگان ما دیگر منسوخ شده است و اینکه 60 درصد در انتخابات شرکت کنند و 51 درصد به گروهی و 49 درصد به گروهی ئیگر رای دهند و 49 درصدی ها هیچگونه نقشی در قدرت نداشته باشند عادلانه نیست. محبی درادامه اظهار داشت: برای مشروعیت نظام سیاسی از یک طرف و مشارکت مردم در تعیین سرنوشت خود سیستم پارلمانی با کشور ما سازگار تر است. پژوهشگر حقوق عمومی گفت: در یک نظام انتخاباتی نسبی تقسیم قدرت به شکلی است که هیچ گروهی بی‌نصیب نمی‌ماند و تمامی گروه ها در قدرت مشارکت دارند. محبی اظهار داشت: تعیین انتخابات نسبی و ایجاد نظام پارلمانی به همراه تقویت احزاب سازوکارهای حقوقی است که نظارت بر نمایندگان مردم را بیشتر می کند و پاسخگویی را افزایش می دهد. زیباکلام: رای مستقیم مردم، عدم وجود حاکمان مطلقه و پاسخگویی از سطونهای دموکراسی است صادق زیباکلام نیز در ادامه این نشست با اشاره به اینکه  نظارت یکی از مسایل مهم مدرنیته است گفت: تا قبل از مدنیته قدرتها آنچه انجام میدادند و انجام نمیدادند درست بود و به همین سبب کسی پاسخگو نبود اما در حال حاضر پاسخگویی مبنای دموکراسی است. وی گفت: دموکراسی و مردم سالاری سطون هایی دارد که لازمه آن یکی عزل و نصب حکومت کنندگان با رای مستقیم مردم دیگری عدم وجود قدرت مطلقه برای حاکمان و محدودیت حاکمان به قانون اساسی و در نهایت پاسخگو بودن است. زیباکلام در پاسخ به این سوال که بین  ریاستی و پارلمانی کدام بهتر است؟ گفت: باید به همین صندوق شکسته وزارت کشور بچسبیم و مختصر روزنه‌ای که مانده است همان صندوق رای است چرا که ما دیگر به سمت نهادهای انتصابی می رویم. این استاد دانشگاه با اشاره به اینکه تمامی دنیا نهادهای انتخاب مستقیم توسط مردم دارند و هم غیر مستقیم وجود دارد گفت:در انتخاب مستقیم و غیر مستقیم مساله پاسخگویی است و در حال حاضر نهادهایی که انتخاب مستقیم داشته ایم چه مقدار پاسخگو بوده‌اند؟ مثلا طرح تحول سلامت که توسط دولت میلیاردها تومان هزینه شد چرا پاسخگو نیست ؟ یا در مورد مسکن مهر دولت قبل پاسخگویی دقیقی ندارد؟ وی در ادامه اشاره داشت: مشکل اساسی ما در حاضر این که فرد به مثابه ساختار است در حالی که باید ساختار اصالت داشته باشد تا پاسخگویی چارچوب داشته باشد. در زمانی که افراد اصالت دارند پاسخگویی وجود نخواد داشت. وی در پاسخ به این سوال که چرا رییس صدا و سیما پاسخگو نیست گفت: چون سازوکاری در قانون اساسی برای پاسخگویی وجود ندارد این گونه موارد را شاهد هستیم و برای حل این موضوع باید سازوکاری در قانون اساسی پیش بینی شود تا امکان پاسخگویی تمامی نهاد ها وجود داشته باشد. وحید: نظام پارلمانی سبب یک دست شدن سیاست های اجرایی نظام می شود. مجید وحید در این نشست در رابطه با نسبت نظام ریاستی و پارلمانی و  حکمرانی خوب گفت: حکمرانی خوب شاخه‌ای از حکمرانی است که از سال 1990 بحث حکمرانی خوب در کشور های پیشرفته مطرح شده است چرا که کشورها دیگر تنها نمی توانند دستوردهند تا جامعه اجرا کند. وی درادامه اشاره داشت: دیگر نمی توان نقش کنشگرانی همچون بخش خصوصی ، جامعه مدنی را نادیدگرفت بلکه دولت باید درکنار دیگر کنشگران باید تصمیم بگیرد وحید تاکید کرد:  در دنیا نیز کشورها به سمت حکمرانی خوب رفته اند علی‌الخصوص در رابطه با مسایل مالی بین المللی چرا که متوجه شده‌اند دیگر نمی‌توانند چند کشور برای دنیا تصمیم بگیرند. وحید با بیان این موضوع که نظام ریاستی سبب از بین بردن کارآمدی نظام شده است، گفت: ما باید یک نظام یک دست داشته باشیم چراکه تنها نظامی در جهان هستیم که بخش‌های مختلف یکدیگر را قبول ندارند. وی با انتقاد از نوع مشارکت مردم در ایران گفت: ما به مردم میگوییم به کسی رای دهند که بعد از 4 یا 8 سال باید کنار گذاشته شود و سطح عوض شدن افراد را به سطح ریاست جمهوری آورده ایم و همیشه منتظریم دوره فردی تمام شود تا فرد دیگری جایگزین شود. این استاد دانشگاه با دفاع از نظام پارلمانی گفت: اینکه یک مجلس باشد تا پاسخگو باشد و اختیارت نخست وزیر مشخص باشد این موضوع ایجاد مشارکت می کند چرا که مشارکت در صورتی ایجاد می شود که رای مردم مفید واقع شود. ور درادامه اظهار داشت: مشارکت در صورتی بالا است که منجر به نتیجه شود و تا زمانی که تغییراتی در این سطوح ایجاد نشود مشارکت افزایش نمی یابد چرا که در سیاستگذاری موضوع تداوم سیاستگذاری امکان موفقیت را ایجاد می کند که با نظام پارلمانی این سیاستگذاری در ایران تداوم پیدا می کند. نظام ما نظامی منحصر به فرد است که موضوع کارآمدی در آن بسیار اهمیت دارد و این نظام ما بایک دست شدن به سمت کار آمدی خواهد رفت. انتهای پیام/