تبریز –امروز روز عاشوراست، عزاداری آذری‌ها خود رسیده؛ همه‌جا سیاه‌پوش شده و چهره غمگین شهرها از حادثه‌ای عظیم که دل شیعیان و آزادی خواهان را به درد آورده، خبر می‌دهد. خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها؛ اینجا تبریز است، پایتخت فرهنگی و تشیع ایران. همه شهر برای عاشورا آماده‌شده است. هیئت‌های حسینی و عزاداری غوغا کرده‌اند و گویی اینجا زمین و زمان خون گریه می‌کند. مردم تبریز و سایر شهرها و روستاهای آذربایجان شرقی هم‌زمان با عاشورای حسینی با حضور در آئین‌های عزاداری ارادت خود را به سیدالشهدا(ع) و یاران باوفایش نشان دادند. در ادامه به مهم‌ترین آیین‌های مردم تبریز و آذربایجان شرقی در روز عاشورا می‌پردازیم. عزاداری ظهر و شب عاشورا در بازار بزرگ تبریز این عزاداری قدمتی چند صدساله در تبریز دارد و ویژه است؛ ازآن‌جهت ویژه است که ده‌ها هیئت بزرگ تبریز برای حضور در این عزاداری ثبت‌نام می‌کنند و با قرعه‌کشی ترتیب هیئت‌ها مشخص می‌شود. در روز عاشورا و شب شام غریبان عزاداران به ترتیب و با جلوه خاص و باشکوهی در بازار حضور پیدا می‌کنند و به عزاداری می‌پردازند. گفتنی است بازار مسقف تبریز از دیرباز کانون و میعادگاه عزاداری اصیل و سنتی مردم این شهر در ایام سوگواری حضرت اباعبدالله الحسین(ع) بوده است که باوجود گذشت سال‌ها از این موضوع، هنوز با رغبت و استقبال بی‌نظیر مردم روبروست. محلات قدیمی و اصیل تبریز همچون امیر خیز، نوبر، شتربان، خیابان، کوچه‌باغ، اهراب، ششگلان و بیش از ۲۰ محله دیگر بااینکه این روزها با اسامی دیگری از آن‌ها در تبریز یاد می‌شود اما به‌رسم دیرین بانام قدیمی خود در بازار حضور می‌یابند و به سبک خود ندای لبیک یا حسین سر می‌دهند. باوجوداینکه بازاریان از هفتم محرم به مدت یک هفته حجره‌های خود را تعطیل می‌کنند اما حجره‌هایی که در مسیر عزاداری قرار دارند، خود را برای پذیرایی از دسته‌های عزاداری آماده کرده و با چای، خرما، نان، پنیر و شربت از آنان پذیرایی می‌کنند. مرثیه‌سرایی آیینی در سراسر آذربایجان مرثیه‌سرایی در تاریخ آذربایجان از قدمتی بسیار برخوردار است و حماسۀ حسینی، بخش قابل‌توجهی از ادبیات سنتی آذری‌ها را به خود اختصاص داده است. مراسم تعزیه و شبیه‌خوانی هم یکی دیگر از سنت‌های عزاداری است که در روز عاشورا به اوج خود می‌رسد. این آیین در بیشتر شهرهای آذربایجان شرقی برگزار می‌شود و منحصر به شهر یا روستای خاصی نیست. «علم جوشدی» مراسمی که در روز عاشورا در برخی از روستاهای شهرستان اهر برگزار می‌شود و در طی آن علم بسیار بلندی برداشته‌شده و در میان جمعیت به حرکت درآورده می‌شود. شبیه این مراسم در برخی دیگر از شهرستان‌های استان نظیر هشترود، کلیبر و مراغه برگزار می‌شود. «زغال مالی» در ایام عزاداری گروهی از عزاداران بر چهره خود زغال مالیده و آن را سیاه می‏‌کنند. این گروه که خود را تشنه‌لبان کربلا می‌‏نامند، در محلات شهرها و روستاها گشته و عزاداری می‏‌کنند. این مراسم در روز عاشورا نیز در بسیاری از مناطق ترک‌نشین کشورمان برگزار می‌شود. پخش نذورات و احسان همانند سایر نقاط ایران مردم آذربایجان شرقی نیز با فرارسیدن ماه محرم اقدام به احسان نذورات می‌کنند که اوج آن در روز عاشورا است. روز عاشورا روز تجلی میثاق مردم با امام حسین(ع) و قیام خونین وی بوده و مردم به طرق مختلف ازجمله نذر و قربانی، احسان چایی، شربت و آش‌های محلی، ساری شیله (شله‌زرد که در سال‌های اخیر معمول شده) در خدمت عزاداران حسینی هستند. مردم آذربایجان شرقی عقیده ویژه‌ای به اطعام از سفر اباعبدالله الحسین دارند و معمولاً از غذای پخته‌شده نذری برای تبرک و شفای بیماران به تبرک استفاده می‌کنند. مساجد عمدتاً در دهه اول به طبخ غذاهای نذری نظیر آبگوشت و پلو یا مرغ مبادرت می‌ورزند، بعضی از خانه‌ها نیز بنا به یک سنت دیرینه و عمدتاً موروثی روزهای خاص احسان می‌دهند. آش از دیگر غذاهایی است که مردم در بزرگداشت ایام عزاداری سرور و سالار شهیدان می‌پزند، آش‌ها معمولاً بنا بر نذر و حاجتی تهیه‌شده و در بین همسایه و آشنایان پخش می‌شود. «شبیه‌خوانی» ظهر روز عاشورا ازجمله مراسم ظهر روز تاسوعا و عاشورا، تعزیه‌خوانی و شبیه‌خوانی است. این مراسم نمایش گونه‌ای از واقعه کربلا است یکی از کانون‌های مهم این مراسم در شهر تبریز است که مردم محله و سایر دوستداران اهل‌بیت شاهد برگزاری شبیه‌خوانی اباعبدالله الحسین هستند. گرداندن اسب ذوالجناح بدون شک یکی از غم‌انگیزترین صحنه‌های روز عاشورا بازگشت اسب بی‌سرنشین در دشت کربلا است که این مراسم به‌صورت نمادین در شهرهای مختلف آذربایجان شرقی بازآفرینی می‌شود. در این مراسم اسب سفیدرنگی را با پارچه‌های سفید و سبز تزئین می‌کنند و درحالی‌که آغشته به خون کرده‌اند به آن تیرو پیکان‌های چوبی نیز متصل می‌کنند و در بین عاشقان و عزاداران حسینی می‌گردانند. مردم نیز به احترام ذوالجناح دور این اسب جمع می‌شوند و پارچه‌های سبزرنگی که به آن وصل کرده بودند را به‌عنوان تبرک به خانه می‌برند. «خیمه یاندیرماخ» و اشک جان‌سوز مادران آیین «خیمه یاندیرماخ» و یا همان خیمه سوزی عصر روز عاشورا در بیشتر روستاها و شهرهای استان برگزار می‌شود و نمادی از آتش زدن خیمه‌های امام حسین‌(ع) در روز عاشورا توسط لشکر یزید است. این مراسم همراه با آیین شبیه‌خوانی برگزار می‌شود و اشک جان‌سوز مادران و پدران را به همراه دارد. این مراسم با تعزیه‌ای غمناک همراه می‌شود و تعدادی شبیه‌خوان کودک درصحنه نمایش در حال فرار و شیون قرار می‌گیرند و یادآور طفلان حاضر در دشت کربلا هستند. مراسم «اللهم لبیک» مراسم «اللهم لبیک»نیز یکی از آئین‌های بی‌نظیر در آذربایجان است. موعد این آئین صبح روز عاشورا است، بر اساس این رسم دسته‌های سینه‌زن و عزاداران قبل از طلوع آفتاب دسته‌دسته درحالی‌که کفن بر تن یا حواله‌ای به نشانه احرام بر بدن پوشیده‌اند به حسینیه می‌رسند. بعد از ادای نماز صبحگاه عاشورا درحالی‌که صورت‌ها را گل مالیده‌اند با پای‌برهنه دو ردیف تشکیل می‌دهند. سردسته این هیئت ابتدا با لعنت گفتن بر ظالمان و آل یزیدیان، حاضرین را آماده می‌کند و سپس کم‌کم ورد و دعای مخصوص را می‌خواند. «الله، الله حسین واویلا» را همه حاضران تکرار می‌کنند و با امام حسین(ع) بیعت می‌کنند و می‌گویند ما آمده‌ایم. شام غریبان امام حسین(ع) هم‌زمان با شب شهادت حضرت سیدالشهدا(علیه‌السلام)، آئین سنتی شام غریبان در شهرهای مختلف و حتی روستاهای دورافتاده آذربایجان شرقی نیز برگزار می‌شود. هم‌زمان با شام غریبان امام حسین(ع)، عاشقان سرور و سالار شهیدان با روشن کردن شمع در جوار امامزاده‌های استان نیز جمع می‌شوند و در عزای مولای مظلوم خود گریه می‌کنند. '); d.write('