ریشه‌های انقلاب: بیم و امید دموکراسی

ریشه‌های انقلاب: بیم و امید دموکراسی بخش دوم دوره اول بعد از شهریور بیست دهه بیم و امید بود و شاه جوان برای دوری از خوی پدرش و با استفاده از توصیه پیران سیاست که تکنوکراتهای قاجار بودند و همچنین علاقه اش برای ادامه نوسازی جامعه ایرانی و تداوم اقدامات پهلوی اول مجالی برای تنفس سیاسیون و مخصوصاً جوانهای سیاسی مبارز باز کرد. ابتدا و انتهای دهه سی نیز کم و بیش از دهه قبل خود تاثیر گرفت و نسیمی از آزادی وزید و نخبگان و مخصوصاً تحصیلکرده های تازه پا به عرصه مبارزه سیاسی اجتماعی گذاشته، نفسی تازه کردند. اما رگه های دیکتاتوری پهلوی دوم عود کرد و با انگولک خارجی که ملی شدن صنعت نفت را بر خلاف مصالح خود می پنداشت همین حد از ازادی نیز تحمل نشد. کودتای آمریکائی انگلیسی در سال 1332 و سرنگونی حکومت ملی مرحوم مصدق کام مبارزین جوان و سیاسیون پیر را تلخ و دموکراسی ایرانی را چند دهه به عقب انداخت و یک دهه خفقان مطلق از سال 1332 تا 1342 بر کشور حاکم شد. در این دوران حکومت بیشترین پشتیبانی مادی و معنوی را از قدرتهای خارجی دریافت کرد و در مقابل حداکثر فاصله بین حاکمیت و مردم بوجود آمد! اگر چه مسبب اصلی این تاخیر در تمرین و استقرار دموکراسی آمریکا بود، اما در این میان دهه چهل شمسی از منظر اقدامات حکومت و موضعگیری مردم جایگاه ویژه ائی داشت و آغاز دوران مهمی در تحولات زندگی شهری و مخصوصا" تقویت نسبی طبقه متوسط جدید در ایران بود. صرف نظر از قضاوت ارزشی و خوبی و یا بدی این تحلولات، هم اهداف و نیات تحولات مهم اقتصادی این دوره همچون اصلاحات ارضی، رشد صنعتی، گسترش خدمات و زندگی مصرفی ناشی از افزایش درآمد نفت قابل توجه است و هم از سوی دیگر گرایش ضد آمریکائی نسبتاً شدیدی در لایه های مختلف سیاسی اجتماعی کشور شروع به شکل‌گیری کرد و یا لا اقل آن خوش‌بینی اولیه که در دهه سی نسبت به آمریکای جوان که در صدد آغاز بازیگری در خاورمیانه بود و در میان مردم وجود داشت از بین رفت. این ضدیت نه صرفاً بدلیل فروش تسلیحات آمریکائی به شاه و حضور مستشاران آمریکائی و تصویب قانون کاپیتولاسیون در سال 1342، بلکه بیشتر ناشی از همان وقایع سال 1332 و حمایت مطلق آمریکا از کلیه اقدامات شاه که احساس مطلق العنانی میکرد و همچنین تحولات منطقه ائی و بین المللی و افزایش مبارزات ضد امپریالیسمی بود. اما حاصل آن بود که توسعه واقعی در کشور شکل نگرفت مشکلات زیر پوست شهر پنهان و تلنبار شد و مشارکت مردم برای ایجاد چنین توسعه ائی بدلیل شخص محوری شاه صورت نگرفت، جامعه بی سامان شد و هر یک به راه خود رفتند! ادامه دارد منبع: روزنامه ستاره صبح مورخ 18.11.96