طولانی‌تر کردن لیست سیاه ضدایرانی؛ اقدامی از بیم فروپاشی رژیم تحریم‌ها

اواخر هفته قبل بود که وزارت خزانه‌داری ایالات متحده اطلاعیه‌ای صادر کرد و در آن چندین شرکت و فرد را به لیست ضدایرانی بلندبالای خود افزود. بر این اساس اموال این شرکت‌ها در آمریکا بلوکه و هرگونه مراوده مالی با آن‌ها ممنوع می‌شود. شرکت‌هایی که آمریکایی‌ها می‌گویند «از تحریم‌های بین‌المللی سر باز زده و به حمایت از برنامه هسته‌ای ایران» پرداخته‌اند. در همین اطلاعیه، کاخ سفید مانند تقریبا یکایک روزهایی که از توافق ژنو گذشته، تأکید کرده‌ که «با قوت» به اجرای تحریم‌های ایران ادامه می‌‌دهد. شاید سوال برانگیز باشد که چرا واشنگتن در روزهایی که «جان کری» وزیر خارجه و «وندی شرمن» معاون و مذاکره‌کننده هسته‌ای او دستکم نشان می‌دهند که می‌خواهند کنگره را از تصویب تحریم‌های تازه علیه تهران بازدارند، دست به چنین اقدامی می‌زند و شمار دیگری از شرکت‌ها را در فهرست تحریم‌های خود قرار می‌دهد. اینکه افزودن نام این شرکت‌ها و افراد به لیست سیاه نقض توافق ژنو به شمار می‌آید یا نه، موضوعی است که قطعا باید جواب مشخصی به آن داده شود، چراکه بعید نیست در 6 ماه پیش رو باز هم چنین موردی پیش آید. آن هم در توافقی که عبارت «خودداری دولت ایالات متحده از اعمال تحریم‌های هسته‌ای جدید» البته با توجه با اختیارات کاخ سفید در آن آمده است. اعلام نام این شرکت‌ها رأسا از سوی کاخ سفید انجام شده و مستقیما مربوط به موضوع هسته‌ای بوده است؛ هرچند که به بهانه جریمه شرکت‌ها و نه تحریم جدید وضع شده باشد. اما فارغ از نقض یا عدم نقض توافق موقت ژنو، موضوعی که شاید کمتر دیده شد، انگیزه دولت آمریکا از اعلام این اسامی آن هم به فاصله کمتر از یک ماه از توافق ژنو است. در پاسخ به این سوال برخی آن را تلاش واشنگتن برای آزمودن آستانه تحمل ایران در برابر نقض پیمان احتمالی دانسته و برخی هم گفته‌اند این حرکت قدرت‌نمایی کاخ سفید در برابر کنگره آمریکا بوده است. دو تصوری که اولی با توجه به تلاش طبیعی آمریکا برای بیشتر کردن دستاوردهایش از ژنو و دومی با این فرض که کاخ سفید می‌خواهد خود روند تحریم‌ها را به دست گیرد و به نوعی به سناتورها و نماینده‌ها بقبولاند که هوای رژیم تحریم‌ها را دارد، منطقی به نظر می‌رسد. اما شاید توجه به اظهارنظرهای چند هفته اخیر دولتمردان و دیپلمات‌های آمریکایی از یک سو و مرور اخبار اقتصادی مربوط به تحریم‌های ایران بعد از توافق ژنو از سوی دیگر بتواند دیدی تازه از چرایی این اقدام آمریکایی‌ها به ما بدهد. هراس از فروپاشی رژیم تحریم‌های ایران؛ این موضوعی است که شاید اصلی‌ترین دلیل طولانی‌تر کردن لیست سیاه وزارت خزانه‌داری آمریکا باشد، آن هم در حالی که هنوز جوهر توافق ژنو خشک نشده و حتی زمانبندی اجرایی آن هم مورد توافق نهایی قرار نگرفته است. واقعیت این است که آمریکایی‌ها به خصوص دولت این کشور تحت فشار سنا، مجلس نمایندگان و البته اسرائیل، به شدت از فروپاشی رژیم تحریم‌ها نگرانند. اینکه تمام رشته‌های چندین ساله آن‌ها در عرض نیم سال پنبه شود، شاید جدی‌ترین کابوس پیش‌روی «باراک اوباما»یی است که وعده داده تحریم‌ها را «قاطعانه» اجرا کند. کری بعد از توافق ژنو بارها اعلام کرده است که عایدی ایران از توافق هسته‌ای ژنو نهایتا 6 تا 7 میلیارد دلار است، آن هم در صورتی که همه درآمدهای پیش‌بینی‌شده برای ایران تحقق پیدا کند. اما از همان یک ماه قبل تحلیل‌های بسیاری منتشر شد در مورد اثرات روانی توافق ژنو و ترک برداشتن دیوار ضخیم تحریم‌های ضدایرانی. یک هفته قبل از آنکه وزارت خزانه‌داری آمریکا لیست تازه‌ای از شرکت‌های تحریمی را منتشر کند، نشریه «فارن پالیسی» گزارشی منتشر کرد و در آن از نگرانی کنگره و کاخ سفید نسبت به از هم پاشیدن شبکه تحریم‌ها خبر داد. نماینده‌های کنگره در این گزارش هشدار داده بودند که شرکت‌های بزرگ دنیا که می‌دانند احتمال برداشته شدن تحریم‌ها در سال آینده میلادی وجود دارد، از حالا در حال نزدیک شدن به ایران هستند. بعد از این گزارش و گزارش‌های مشابه دیگر بود که مقامات دولتی آمریکا به شرکت‌های دنیا نسبت به نزدیک شدن زودهنگام به ایران و نقض تحریم‌های بین‌المللی هشدار داده و آن‌ها را به محرومیت از بازارهای آمریکا تهدید کردند. همین چند روز قبل بود که «دیوید کوهن» معاون امور مبارزه با جرایم مالی و تروریسم وزارت خزانه‌داری آمریکا پیش از اعلام لیست شرکت‌های جدید، نسبت به نقض تحریم‌های ایران از سوی شرکت‌های دنیا هشدار داد و به کمپانی‌های بزرگ اعلام کرد که باید فکر روابط زودهنگام با ایران را از سر دور کنند. «بیژن زنگنه» وزیر نفت جمهوری اسلامی ایران هم پیشتر از این از ابراز تمایل شرکت‌های نفتی بزرگ دنیا از جمله «توتال» و «شل» برای بازگشت به ایران خبر داده بود. در واقع اقدام اخیر دولت آمریکا را باید حرکتی در جهت قدرت‌نمایی نه در برابر کنگره بلکه در برابر شرکت‌هایی دانست که از حالا خود را برای سرمایه‌گذاری و حضور در بازارهای پرسود ایران آماده کرده‌اند. موضوعی که به نظر می‌رسد آمریکایی‌ها را بیمناک کرده و آن‌ها را به اعلام زودهنگام لیستی تازه از شرکت‌های تحریمی واداشته، تا شاید خط و نشانی باشد برای دیگر شرکت‌هایی که به فکر حضور در ایران هستند. روزنامه «هاآرتص» اخیرا با اذعان به این موضوع، نوشته است مقامات آمریکایی به تازگی در گفت‌وگوهای خود با همتایان اسرائیلیشان تصدیق کرده‌اند که درآمدهای ایران از توافق ژنو بسیار بیشتر از 6 تا 7 میلیاردی است که آن‌ها پیش از این فکر می‌کردند. آن‌ها این رقم را تا 20 میلیارد دلار هم تخمین زده‌اند. آمریکایی‌ها قطعا می‌دانند پاره شدن تور تحریم‌ها، حتما این رقم را بالاتر هم می‌برد و از حالا عزم خود را برای جلوگیری از آن جزم کرده‌اند. یادداشت از صادق قربانی انتهای پیام/ص