جاده و یوزپلنگ

24 سال پیش یعنی در 9 شهریورماه 1373 در یک روز گرم تابستانی، یوزپلنگ ماده ای به همراه سه توله ‌اش برای نوشیدن آب به سوی نخلستان ‌های اطراف بافق آمد، اما در میان تعدادی از مردم محلی ناآگاه محاصره می‌ شود و مادر پس از مدتی مقاومت در برابر حملات و ضربات مردم که توسط سنگ و چوب به آن وارد می‌ شود فرار می ‌کند اما سه توله ‌اش گرفتار می‌ شوند. یکی از شاهدان، خود را به اداره محیط زیست بافق می ‌رساند و ماموران محیط زیست را مطلع می‌ کند، زمانی که ماموران به محل می ‌رسند با لاشه بی جان یکی از توله‌ ها مواجه می ‌شوند اما دو توله دیگر با وجود جراحات شدید زنده بودند و به یزد منتقل می ‌شوند. شدت ضربات به یکی از توله‌ ها باعث مرگش در میان راه می ‌شود. توله سوم در یزد توسط دامپزشک مداوا می ‌شود اما برای نجات از مرگ بلافاصله به تهران منتقل می‌ شود. طبق گزارش‌ های محیط ‌بانان بافق، ماده یوز هر روز به نزدیکی شهر و نخلستان می آمده تا توله ‌های خود را جستجو کند اما بعد از یک هفته جستجوی ناکام، دیگر در محیط دیده نشد. توله بازمانده 'ماریتا' نام گرفت و بعد از مدتی بهبود یافت. اما تا دی ماه 1382 در پارک پردیسان تهران باقی ماند و در همانجا پس از 9 سال مرد؛ ماریتا بازمانده‌ای بود که به دلیل تنهایی و نبود جفت، هرگز نتوانست کمکی به رفع انقراض یوزپلنگ‌ ها کند. چهار سال بعد یعنی در سال 1386 به پیشنهاد انجمن یوزپلنگ ایرانی 9 شهریور روز ملی یوزپلنگ آسیایی نام گرفت تا شاید گامی برای افزایش اگاهی عمومی مردم نسبت به ارزش این گونه در خطر انقراض باشد. با توجه به اهمیت حفاظت از این گونه ارزشمند که گربه سانی بزرگ جثه و یک گونه پرچم در راس هرم غذایی است، تلفات جاده ای یکی از مهمترین تهدیدات آن است که بنا به گفته مجید خرازیان مقدم مدیرکل دفتر حیات وحش و آبزیان آبهای داخلی سازمان حفاظت محیط زیست در مدت 16 سال گذشته 42 قلاده یوزپلنگ در کشور تلف شد که از این تعداد 28 قلاده یعنی 70 درصد بر اثر تصافات جاده ای جان خود را از دست دادند و 14 قلاده دیگر هم به علت حمله سگ های گله یا عوامل ناشناخته دیگر تلف شدند. مقدم دراین باره به خبرنگار علمی ایرنا گفت: بزرگترین عامل تهدید برای یوزپلنگ آسیایی تصادفات جاده ای است به طوری که در مدت 16 سال گذشته علت تلف شدن 70 درصد یوزها همین عامل بوده است، اگر بخواهیم دو عامل را به عنوان مهمترین عامل برای تهدید یوز عنوان کنیم اول تصادفات جاده ای و دوم سگ گله است. وی با اشاره به اجرای پروژه حفاظت از یوزپلنگ آسیایی افزود: 7 استان و 10 منطقه تحت پوشش این پروژه است که قرارداد 5 سال دیگر آن به زودی میان سازمان محیط زیست و سازمان ملل مبادله خواهد شد. خرازیان مقدم اظهار داشت: درست است که همچنان اولویت اصلی ما حفاظت از یوز در زیستگاه است اما به عنوان اهداف فرعی مواردی دیگری هم مد نظر قرار دادیم و برنامه ای که در پروژه لحاظ کردیم برنامه خوب و کاملی است، بر این اساس کمیته تخصصی و فنی ایجاد شده که به زودی متخصصان، افراد ذیصلاح و سمن های متخصص و علاقه مند هم به آن اضافه می شوند تا بتوانیم اجرای پروژه بین المللی یوز را به خوبی ادامه دهیم . وی افزود: گرچه موضوع حفاظت از یوزپلنگ به پروژه بین المللی حفاظت از یوز خلاصه نمی شود، چه این پروژه را داشته باشیم چه نداشته باشیم یکی از اولویت های سازمان محیط زیست حفاظت از یوزپلنگ است برای همین در کنار این پروژه دفتر حیات وحش هم اقدامی در رابطه با تکثیر در اسارت یوزهای پارک پردیسان پیگیری می کند که قرارداد اجرای آن به زودی میان دفتر حیات وحش معاونت طبیعی سازمان محیط زیست و پژوهشکده محیط زیست و توسعه پایدار امضا می شود. وی تاکید کرد: اگر بتوانیم توله ای به روش تکثیر مصنوعی به دنیا آوریم در نظر داریم از آن توله به عنوان مولد در مناطق دیگر استفاده کنیم، کار تکثیر مصنوعی گربه سانان در دنیا انجام شده اما روش بسیار سختی است در واقع قصد داریم گونه های جدید را به زیستگاه ها معرفی کنیم چون اعتقاد داریم جمعیت یوز الان به صورتی است که باید برای تک تک آنها برنامه داشته باشیم. مدیرکل دفتر حیات وحش و آبزیان آبهای داخلی سازمان حفاظت محیط زیست گفت: بر اساس مطالعات و برآوردهایی که در 16 سال گذشته در راستای پروژه بین المللی یوز صورت گرفته،47 قلاده یوز شناسایی شده است که البته در این سالها تعدادی تلف و تعدادی هم بر اثر زاد و ولد اضافه شدند. وی گفت: اعداد و ارقام دیگری هم برای تخمین جمعیت یوز دیده می شود؛ واقعیت این است که این اعداد خیلی علمی نیستند، به عنوان مثال بیاییم جمعیت 10 درصد یک زیستگاه را اندازه بگیریم و آنرا به تمام زیستگاه تعمیم دهیم درست نیست، علمی ترین روشی که تاکنون بوده روش خال شناسی است ، خال های هر یوز حکم اثر انگشت را دارد. خرازیان مقدم تاکید کرد:باید سرشماری خیلی دقیقی در زیستگاه ها صورت گیرد اما با توجه به اینکه بیش از 12 میلیون هکتار زیستگاه یوز داریم اگر بخواهیم دقیق سرشماری کنیم مستلزم هزینه بسیار زیاد است اما آنچه مسلم است این است که وضعیت یوز مانند سابق وضعیت خوبی نیست و برای همین است که ما در کنار حفاظت از یوز در زیستگاه ها نیز باید برنامه های منسجمی برای تک تک این گربه سان ارزشمند داشته باشیم که تکثیر در اسارت یکی از این برنامه ها است. *** تخصیص اعتبار دو میلیاردی برای فنس کشی جاده عباس آباد خرازیان مقدم با اشاره به تصادفات جاده ای به عنوان بزرگترین و اولین عامل تهدید و تلفات یوزپلنگ در کشور گفت: جاده عباس آباد میامی به سمت مشهد یکی از نقاط پرخطر و حادثه خیز برای یوزپلنگ های آن منطقه است به طوری که در 10 سال گذشته 8 قلاده یوز در آن جاده بر اثر برخورد با خودروهای عبوری تلف شدند. وی افزود: سازمان محیط زیست وظیفه دارد نقاط پرخطر و به اصطلاح داغ جاده ها را شناسایی و تمهیدات لازم را برای این نقاط اتخاذ کند و آنها را در اختیار دستگاه های متولی اجرایی قرار دهد، این کار برای پارک ملی گلستان و جاده عباس آباد میامی تهیه و در قالب دستورالعملی به دستگاه های اجرایی ابلاغ کردیم. خرازیان مقدم ادامه داد: سازمان محیط زیست یک نهاد نظارتی و اجرایی است و به عنوان مثال نمی تواند رو گذر یا زیرگذر احداث کند این وظیفه اداره راه و شهرساری است اما تلاش سه تا چهارساله سازمان محیط زیست برای فنس کشی جاده عباس آباد با هدف ایمن سازی توسط اداره راه به نتیجه نرسید از این رو سازمان محیط زیست در سال 96 با تخصیص یک میلیارد تومان از اعتبارات خود اقدام به فنس کشی این جاده از هر طرف 5 کیلومتر کرده است ، امسال نیز یک میلیارد تومان دیگر به این امر اختصاص خواهد داد. وی تاکید کرد: البته با فنس کشی 5 کیلومتر جاده از طرفین نباید انتظار داشته باشیم جاده ایمن شود بلکه برای رسیدن به یک جاده امن باید سایر دستگاه ها نیز همکاری کنند. خرازیان مقدم اظهار داشت: باید بدانیم که ما انسان ها وارد زیستگاه و محل زندگی حیات وحش شدیم و جاده کشیدیم ، بنابراین آنها مقصر نیستند پس وظیفه ما است که حداقل زیستگاه آنها را امن کنیم.علمی 9014**1440 انتهای پیام /*