ساعت: 15:03 منتشر شده در مورخ: 1396/02/11 شناسه خبر: 1095892 کارگردان تئاتر تبریزی گفت: چراغ تئاتر تبریز با اجراهای متعدد در تمام ایام سال روشن است و تئاتر این شهر و استان توانایی نمایندگی شایسته­ تئاتر آذربایجان‌شرقی در رخدادهای هنری بین المللی را دارد و تئاتر تبریز در زمینه ترجمه و تولید نمایشنامه و اجرای نمایش پله‌های صعود را طی می‌کند. به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ تحریریه‌ی خبر آناج در نظر دارد دوشنبه‌ی هر هفته گفت‌وگویی با کارگردان‌ها، بازیگران‌ تئاتر، فیلم و تلویزیون استان آذربایجان‌شرقی به منظور معرفی هنرمندان، اثرهای تولید شده و نقش آفرینی آن‌ها در نمایش‌ها و فیلم‌های مختلف ترتیب دهد، در نخستین گام با سیروس مصطفی، کارگردان و بازیگر تئاتر به گفت‌وگو نشسته‌ایم که متن کامل آن را در ادامه می‌خوانید. تعداد نمایش‌هایی که در تبریز اجرا می‌شود افزایش یافته است آناج: استقبال تماشاگران از نمایش‌های محلی در سال‌های گذشته و اکنون به چه صورت است؟ به نظر می‌رسد در قیاس با دهه‌های پیشین تولید نمایش به زبان ترکی آذری شکل جدی‌تری به خود گرفته است. این مسئله البته در سایر هنرهای مرتبط مانند ادبیات داستانی، فیلم و سینما نیز کاملا مشهود می‌باشد؛ در سال‌های اخیر تعداد ترجمه و تولید نمایشنامه و همچنین اجرای نمایش سیر صعودی پیدا کرده است. البته تا شرایط آرمانی به لحاظ کیفی فاصله زیادی وجود دارد. به نظر می‌رسد اقبال هنرمندان برای تولید آثار خود منطبق با فرهنگ منطقه ناشی از لحاظ کردن یکی از مهمترین ارکان تولید آثار هنری با عنوان «مخاطب شناسی» و «نیاز سنجی» است. به طور کلی استقبال از اجراهای نمایش در تبریز رو به رشد است. این استقبال دلایل متعددی می‌تواند داشته باشد که به طور اجمال بدان اشاره می‌شود: وجود مراکز تخصصی آموزش تئاتر مانند: دانشگاه‌ها، هنرستان‌های هنرهای زیبا و آموزشگاه‌ها، اطلاع رسانی: جراید، سایت‌ها و مخصوصا شبکه‌های اجتماعی، برندسازی: که ارتباط مستقیم به کیفیت و نوع آثار تولیدی گروه‌ها دارد، ایجاد تئاتر دایر: طی چند سال گذشته چراغ تئاتر تبریز با اجراهای متعدد فارغ از قضاوت کیفی در تمام ایام سال روشن بوده است، افزایش کمی فعالان حوزه نمایش: فارغ التحصیلان مراکز آموزشی وارد چرخه تولید می‌شوند. سوژه‌یابی مناسب به جذب مخاطب کمک می‌کند آناج: به نظر شما زبان در نمایش‌های تئاتر تا چه اندازه به جذب مخاطب کمک می‌کند؟  زبان یکی از شاخصه‌های مخاطب‌شناسی و زیبایی شناختی نمایش است. چه بسا نمایشی به زبان ترکی اجرا شده که اصلا مورد استقبال واقع نشده اما یک نمایش با کیفیت، خود دارای زبان است. ترکیب بندی، تصویرسازی، ریتم و در نهایت میزانسن، زبان نمایش می‌تواند باشد؛ که اگر به شکل مطلوب به کار گرفته شود، در جذب و در غیر اینصورت در دفع مخاطب بسیار مؤثر است. در کنار این مسئله  اگر موضوع یا زبان  Language) اثر ارتباط مستقیمی با محل زایش اثر داشته باشد، درصد ارتباط و موفقیت تاثیرگذاری اثر افزایش می‌یابد. احتمال آن می‌رود اگر زبان اثر متفاوت از زبان محل اجرای آن باشد، فرآیند ترجمه (Translate و اگر موضوع یا داستان اثر مرتبط با جغرافیایی به غیر از منطقه اجرا باشد فرآیند دریغ پنداشت در مواجهه با آثار هنری مانند نمایش می‌تواند در درک اثر مانع ایجاد نماید یا حداقل سرعت درک اثر را کاهش دهد. با این حساب به نظر می‌رسد در کنار استانداردهای لازم برای تولید اثر اگر زبان نمایش در تبریز ترکی آذری ( لهجه تبریز) باشد یا موضوع و سوژه تبریز باشد (موضوع و محل رویدادها و یا شخصیت‌ها تبریزی باشند) و زبان، فارسی یا هر زبان دیگری باشد آن اثر در جذب مخاطب موفق خواهد بود. کتاب «منتشا» در حوزه نمایش‌های فولکلور آذربایجان جدی‌ترین قدم پژوهشی‌ام بود آناج: لطفا در خصوص تاثیر نمایش‌های ترکی در سال‌های گذشته اشاره کنید و خودتان در کدام یک از این نمایش ها حضور داشتید؟ البته دهه‌های پیشین در تبریز نمایش به زبان ترکی آذری توسط هنرمندانی مانند منصور حمیدی، عبدالحسین لاله، یعقوب صدیق جمالی و... اجرا شده است. من در حوزه کارگردانی نسبت به بازیگری کم کار هستم که دلایل متعددی دارد اما در حوزه فولکلور، نمایش آئینی سنتی «چمچه خاتون» را که بر اساس اساطیر همسان آذربایجان و هندوستان بود و در سال های 1387 و 88 در جشنواره‌های بین المللی تئاتر دانشگاهی ایران و عروسکی تهران مبارک اجرا شد که نگاه‌ها را به سوی خود جلب کرد، همچنین در سال 1393 کتاب «منتشا» ریشه‌یابی نمایش‌هایی از فولکلور آذربایجان را تالیف کردم که توسط انتشارات سوره مهر تهران منتشر شد. این کتاب در حوزه نمایش‌های فولکلور آذربایجان به اذعان اساتید فن جدی‌ترین قدم پژوهشی تا به حال بوده است. البته سال 1389 نمایش «آلین یازیسی» نوشته محمد رمضانی بود را آماده اجرا کردیم که متاسفانه امتیاز لازم جهت اجرا را اخذ نکرد و به اجرا نرسید. نمایش «اتابک پارکینین تراژدیسی» حاصل دغدغه‌ پنج ساله‌ آفرینندگان اثر بود نهایتا سال قبل نمایش «اتابک پارکینین تراژدیسی» نوشته سید مرتضی هاشم‌پور را به روی صحنه بردیم که استقبال بسیار خوبی از آن شد و بر آن شدیم تا اجرای دور دوم آن را از دهم اردیبهشت امسال دوباره آغاز کنیم، این نمایش به زبان ترکی بوده و سعی دارد لحظات پر تب و تاب مبارزات قهرمانانه‌ ستارخان سردار ملی را پس از مجروح شدنش در پارک اتابک به تصویر بکشد، این نمایش حاصل دغدغه‌ پنج ساله‌ آفرینندگان اثر بوده که پس از دو سال کار پژوهشی از لحظات آخر ستارخان در باغ اتابک تهران و بازنگری استادان تاریخ و نمایش، نوشته شده تا جنبه‌های مختلف آن برهه از تاریخ مشروطیت را به نمایش گذارد، این نمایش سعی دارد زوایای مختلف دلیل عزیمت مجاهدان تبریزی به تهران، نقش استعمار و استبداد، خلع سلاح و در نهایت شهادت آنان را به نمایش گذارد، نمایش اتابک پارکینین تراژدیسی به نویسندگی سید مرتضی هاشم‌پور و کارگردانی سیروس مصطفی روی صحنه می‌رود و همچنین دراماتورژی این نمایش نیز بر عهده‌ هومن جلالی است، بازیگران این نمایش را نیز ابراهیم عباسعلی زاده، محمدرضا قنبری، رامین بوستانی، فرید ادهمی، میثم حبیبی، بابک قره خانلو و عاشیق عیسی قره خانلو تشکیل می‌دهند، این نمایش از دهم تا ۲۱اردیبهشت امسال از ساعت ۱۹ به مدت ۵۰ دقیقه در تئاتر شهر تبریز به روی صحنه می‌رود. لهجه‌ی عمومی تبریز را به سایر گویش‌ها ترجیح می‌دهم آناج: به نظر شما کدام یک از زبان‌ها از جمله ادبی و لهجه تبریز در تئاتر بهتر است؟ بنده برای اجرای عمومی لهجه تبریز را انتخاب می‌کنم. البته به شرط رعایت قواعد زبان ترکی آذری، اما اگر اجرا برای دانشجویان زبان ترکی باشد به نظرم بهتر است نمایشنامه به زبان ادبی باشد. آناج: در زمان‌های گذشته اکثر نمایش‌های ترکی فقط به صورت طنز بود، اما در حال حاضر تئاتر ترکی آذری یا نمایش‌ها به صورت جدی شده، به نظر شما چه عاملی باعث پیشرفت این امر شده است؟ در داستان‌های فولکلور آذربایجان در اکثر ژانرها نمونه‌های جالب و تاثیرگذاری داریم. مثلا تراژدی‌های بسیار تاثیرگذاری داریم که با تراژدی‌های جهانی برابری می‌کند مانند «سارای» و.... . به نظرم دلایل متعددی می‌تواند داشته باشد من جمله: تاسیس مراکز علمی و دانشگاهی در رشته تئاتر، افزایش فارغ التحصیلان در مقاطع کارشناسی و کارشناسی ارشد تئاتر، رویکرد ترجمه آثار فاخر جهان نمایش و اجرای آن در تبریز و آشنایی تماشاگران با گونه‌های متنوع نمایش با زبان ترکی آذری، افزایش منابع مکتوب در حوزه‌ی ادبیات و داستان‌های عامیانه. آناج: به نظر شما چرا اکثرا نمایش نامه‌ها به صورت ترجمه‌ای است و نمایشنامه بومی کم است، علت این امر چیست؟ تئاتر تبریز و آذربایجان‌شرقی امروز در حوزه ملی و بین المللی حرفی برای گفتن دارد و توانایی این را دارد تا در رخدادهای هنری بین المللی نماینده‌ی شایسته‌ای برای جمهوری اسلامی ایران باشد. همچنانکه هنرمندان تئاتر استان در دهه‌ی گذشته در کشورهایی مانند: آلمان، کرواسی، بوسنی، صربستان، بلاروس، روسیه، هندوستان، امارات، ترکیه، تاجیکستان، آذربایجان، ارمنستان، نخجوان به بهانه‌های متعددی مانند: جشنواره، اجرای عمومی، سمپوزیوم علمی، هفته فرهنگی و... حضور موفقی داشته‌اند. لذا هر تفاهم نامه یا قراردادی که در چارچوب قوانین جمهوری اسلامی ایران با کشورهای دیگر منعقد شود یقینا به نفع تئاتر تبریز خواهد بود. البته نحوه انتخاب و گزینش آثار و اعزام این گروه‌ها موضوعی است که باید مورد بررسی قرار گیرد. چه بسا کسانی که مسلط به علم بازیگری هستند لیکن بازیگر نیستند و بالعکس آناج: به گفته پیشکسوتان امروزه اکثر بازیگران تئاتر با سواد هستند، نظر شما در این خصوص چیست؟ سواد از چه منظر؟ تعریف ما از سواد چیست؟ آیا منظور تسلط بر علم تئاتر هست؟ بد نیست اینجا به تعریف سواد که به سازمان علمی، فرهنگی و تربیتی ملل متحد ((UNESCO) منتسب است اشاره کنم: سواد عاطفی: توانایی برقراری روابط عاطفی با خانواده و دوستان، سواد ارتباطی: توانایی برقراری ارتباط مناسب با دیگران و دانستن آداب اجتماعی، سواد مالی: توانایی مدیریت مالی خانواده ، دانستن روش‌های پس انداز و دخل و خرج، سواد رسانه‌ای: اینکه فرد بداند کدام رسانه‌ها معتبر و کدام نامعتبرند، سواد تربیتی: توانایی تربیت فرزندان به نحو شایسته، سواد رایانه‌ای: دانستن مهارت های هفت گانه‌ی ICDL، سواد سلامتی: دانستن اطلاعات مهم درباره‌ی تغذیه‌ی سالم و راه‌های جلوگیری و کنترل بیماری‌ها، سواد نژادی و قومیتی: شناخت نژادها و قومیت‌ها بر اساس احترام و عدم تبعیض، سواد بوم­شناختی: دانستن راه‌های حفاظت از محیط زیست، سواد تحلیلی: توانایی شناخت، ارزیابی و تحلیل نظریه‌های مختلف با استدلال‌های منطقی و اصولی بدون هر گونه تعصب و پیش فرض‌های قومی یا ایدئولوژیک، سواد انرژی: توانایی مدیریت در مصرف انرژی، آب و حفظ امنیت غذایی، سواد علمی: یعنی علاوه بر سواد دانشگاهی توانایی بحث و یا حل و فصل مسائل با راهکارهای علمی و عقلانی مناسب، بدین ترتیب، یک فرد باسواد از نظر سازمان جهانی یونسکو فردی است که با آموزش‌های مناسب، توانایی داشتن یک زندگی مناسب و با کیفیت را در قرن بیست و یکم پیدا کند. از سوی دیگر، آموزش مناسب و عقلانی آموزش است که به کودکان، دوستی، صلح و دموکراسی را توصیه کند و خشونت و تبعیض را نفی نماید. این تعریف کلی یونسکو از سواد و آموزش مناسب است. به نظر می‌رسد هر فردی که در حوزه‌های دوازده‌ گانه یاد شده کار کرده و اطلاعات داشته باشد یک فرد باسواد است. حالا من جایگاه خودم را در این دایره باید پیدا کنم. البته برای بازیگران سواد بازیگری مهم است اما شرط لازم نیست. چه بسا کسانی که مسلط به علم بازیگری هستند لیکن بازیگر نیستند و بالعکس. لیکن بازیگران باسوادی نیز در تبریز سراغ دارم که جزو سرمایه‌های هنری این شهر محسوب می‌شوند. سوژه بسیار است اما نمایشنامه تولید نمی‌شود آناج: چرا اکثرا نمایش نامه‌ها به صورت ترجمه‌ای بوده و آمار نمایشنامه بومی کم است، به نظر شما علت این چیست؟ متاسفانه ما در حوزه ادبیات نمایشی با فقر محسوسی دست به گریبانیم. سوژه بسیار است لیکن نمایشنامه تولید نمی‌شود. به نظرم متولیان امر فرهنگ بایستی چاره‌ای در این خصوص بیاندیشند. چند راهکار هم می‌شود ارائه داد مانند: برگزاری جشنواره نمایشنامه نویسی در خصوص تبریز و آذربایجان، سفارش نمایشنامه به نمایشنامه نویسان برجسته کشور، ایجاد رشته ادبیات نمایشی در دانشگاه‌های تئاتر تبریز، برگزاری کارگاه‌های نمایشنامه نویسی با حضور اساتید برجسته ادبیات نمایشی که منتج به تولید نمایشنامه و انتشار آن شود. آناج: در خصوص استقبال کشورهای خارجی از نمایش های ایرانی، اگر تاکنون نمایشی که شما کارگردانی کردید در کشورهای دیگری اجرا شده یا خودتون در آن بازیگر بودید هم اشاره فرمایید؟ استقبال از نمایش یا هر اثر هنری دیگر ارتباط مستقیم به کیفیت آثار تولید شده دارد. هر چقدر استانداردهای اثر از کیفیت بالایی برخوردار باشد بازتاب گسترده‌تری خواهد داشت. البته آثار منتخب و راه یافته به کشورهای صاحب تئاتر معمولا دارای کیفیت بالایی هستند. من با نمایش‌های: «کوراوغلی»، «صندلی» به کارگردانی یعقوب صدیق جمالی در ترکیه - «آپاردی سئللر سارانی» به کارگردانی ابراهیم عباسعلیزاده در نخجوان - «من، مکبث، تو»، به کارگردانی فرزین ریحانی راد در ارمنستان، ترکیه- «روبینسون و کروزو» به کارگردانی علیرضا کوشک جلالی در ترکیه، آلمان، بوسنی حضور داشته‌ام و همچنین در سمپوزیوم بین المللی نمایش‌های فولکلوریک در آذربایجان و ترکیه نیز ارائه مقاله کرده‌ام. گفتنی است ادیپوس شهریار(سوفوکل)، سلحشوران (آریستوفان)، زن یهودی (برشت)، کارنامه بندار بیدخش (بیضایی)، نصف شب است دیگر دکتر شوایتزر (سسبرون)، چمچه خاتون، سوگنامه قوبیلای (هاشمپور)، خط سرخ (نعیمی) و... جزو نمایش‌هایی است که سیروس مصطفی تاکنون کارگردانی کرده است. گفت‌وگو از: زهرا ناصران انتهای پیام/