نوگل تاجدوزیان- روزنامه بهار:نوجوانان در زمان بلوغ احساس می‌کنند، یک شبه بزرگ شده‌اند و با بحران هویت روبه رو می‌شوند و در این سنین احساس خود بزرگ بینی دارند و برای مطرح شدن خود در بین دوستانشان به هیچ چیز «نه» نمی‌گویند، حتی اعتیاد!  اعتیاد، عادت یا رفتاری است که اغلب‌ترک آن مشکل می‌باشد. بسیاری از ما برای مقابله با مشکلات و استرس‌های زندگی به اعتیاد پناه می‌بریم. استفاده از مواد به طور موقت رنج ما را کاهش داده و موجب سرخوشی ما می‌شود اما در نهایت خود به تنهایی به مشکلی صعب العلاج تبدیل می‌شود. متاسفانه اعتیاد در ایران در سال‌های اخیر افزایش داشته و سن اعتیاد نیز در ایران نسبت به سا‌ل‌های گذشته 10 سال کاهش یافته است. بررسی سن مراجعان به مراکز درمانی نشان می‌دهد که سن اعتیاد از 30 تا 35 سال به 20 تا 25 سال رسیده است. برای بررسی بیشتر سن اعتیاد و عوامل مؤثر بر آن با عاطفه محمد صادق، مشاور توانبخشی، به صحبت نشستیم.***چرا اغلب افراد به مواد مخدر گرایش پیدا می‌کنند؟جریان فکری موجود در مورد پاسخ به این سوالات، اطلاعات کمی ارائه کرده است، در عوض غالبا یک نگرش کورکورانه اخلاقی نسبت به افراد مبتلا به اعتیاد اتخاذ می‌کنیم و آنها را به عنوان افرادی بی مسئولیت و ضعیف می‌بینیم که از جنس «دیگری» هستند و با انسان‌های عادی تفاوت دارند؛ در حالی که اکثر مردم گرایش‌های مختلفی به اعتیادهای مختلف (اینترنت، کار و غیره) دارند. منابع مختلف دلایل مختلفی برای گرایش افراد به اعتیاد ذکر کرده اند. دلیلی که افراد به مواد مخدر مبتلا می‌شوند اغلب محکم‌تر از تمایل آنها به‌ترک و رهایی از رنج و آسیب اعتیاد است. فهم این دلایل برای موفقیت در درمان اعتیاد، حیاتی است. مردی را تصور کنید که مصرف قرص‌های توهم زا، را عاملی برای رفع خستگی بیان می‌کند اما در تجارب خود می‌گوید پس از مصرف مواد تفکر فلسفی و احساس عمیق‌تری نسبت به زندگی پیدا می‌کند، همچنین زنی که با مصرف حشیش اجتماعی‌تر شده بود توانسته بر شرم خود غلبه کند اما فکر می‌کرد دلیل مصرف او ضعف اراده و ایمان او است.» مهمترین علل مصرف مواد مخدر چه می‌تواند باشد؟ یکی از مهمترین دلایل مصرف مواد، ناآگاهی از نیازهای درونی و وضعیت ذهنی خودشان است. توضیحات آنها نشان می‌دهد که از نیازهای قدرتمند درونی و شخصی خود آگاه نیستند و علت اعتیاد خود را با استفاده از منابع بیرونی مثل دوستان، رسانه‌ها، روانشناسی عامه، کتاب‌ها و مجلات و اینترنت تبیین می‌کنند. در نتیجه از آنجایی که این افراد اعتیادشان را با نیازهای درونی عمیق خود مرتبط نمی‌کنند، نمی‌توانند درمان درستی که مناسب خودشان باشد پیش بگیرند. در واقع این موضوع را با این مثال در نظر بگیرید که وقتی افراد نتوانند خانه خود را پیدا کنند، هتلی پیدا می‌کنند که خانه را یاد آنها بیاورد و گاهی آنها حتی فراموش می‌کنند که در خانه نیستند یا وقتی فکر می‌کنند خانه را از دست داده‌اند وحشت زده از مسیر منحرف می‌شوند. اعتیاد هتل است، آنجا خانه نیست اما می‌تواند خانه را یاد افراد بیندازد بنابراین آنها تا زمانی که ندانند خانه واقعی آنها کجاست و چطور باید به آنجا بروند هتل را رها نمی‌کنند. خانواده می‌تواند در این موضوع نقشی داشته باشد؟ بررسی‌های زیادی نشان داده‌اند که فرهنگ و مسائل اجتماعی و خانوادگی نیز با اعتیاد رابطه‌ای تنگاتنگ دارند. مسائل دیگری از قبیل کمبود امکانات فرهنگی، تفریحی و ورزشی خطر روی آوردن جوانان به مواد مخدر را بیشتر کرده است. همچنین در پی تغییر هنجارهای اجتماعی در یک جامعه برخورد با مصرف مواد مخدر نیز می‌تواند تغییر کند. برای پیش گیری از اعتیاد در جوانان چه کارهایی می‌توان انجام داد؟ اگر در در گذشته هنجارهایی در جامعه وجود داشت که عاملی برای جلوگیری از مصرف مواد بودند، این هنجارها دیگر به عنوان عوامل پیشگیرانه وجود ندارند و یا مانند قبل اثر گذار نیستند. در عین حال باورهای نادرستی در خصوص اعتیادزا نبودن برخی مواد، بسیاری از جوانان و افراد را به کام اعتیاد می‌کشاند. بنابراین جوانان و خانواده‌ها باید بدانند هر نوع ادعا در مورد اثرات مثبت یا حتی بی اثر بودن مواد مخدر، محرک یا توهم زا اساس علمی ندارد. دلایل افزایش آمار اعتیاد چیست؟  یکی از دلایل عمده‌ای که می‌تواند در افزایش آمار اعتیاد نقش داشته باشد، قابل دسترس بودن آن است. بسیاری از نوجوانان با مشکلات متعددی مواجه هستند و در مواردی نیز احساس پوچی و بی حوصلگی می‌کنند. برخی از نوجوانان برای فرار از وظایف عمده رشدی، یعنی کسب مهارت‌های اجتماعی، شغلی و شناختی، به مواد مخدر روی می‌آورند. یکی دیگر از عوامل موثر در ایجاد اعتیاد، نوع رابطه نوجوان با والدین است. در خانواده مقتدر و اطمینان بخش که والدین به تدریج به فرزندان خود استقلال اعطا می‌کنند، گرایش به مواد مخدر کمتر است. برعکس در خانواده‌های مستبد، متخاصم و سهل انگار، موارد اعتیاد افزایش می‌یابد. چرا نوجوانان در سن کم به اعتیاد روی می‌آورند؟ برخی از نوجوانان مصرف مواد را به عنوان راهی برای عصیان یا جلب توجه والدین انتخاب می‌کنند. در عین حال، همه متخصصان اعتیاد موافق‌اند که همه افراد با مصرف مواد یا الکل، دچار مشکل نخواهند شد. اینکه فرد به مواد وابسته شود یا نه به عوامل زیادی بستگی دارد. این اعتقاد وجود دارد که تاریخچه خانوادگی، ژنتیک، سن شروع مصرف، طول زمان مصرف و وجود یا عدم وجود حمایت دوستان یا خانواده سهم تعیین‌کننده‌ای در استعداد ابتلا به اعتیاد و بی‌خانمان شدن افراد دارند.» برای درمان اعتیاد چه اقداماتی باید صورت بگیرد؟ برخی افراد مبتلا به اعتیاد، خودشان می‌خواهند‌ترک کنند اما این تصمیم یک شبه اتفاق نمی‌افتد. افراد موفق وقتی متوجه می‌شوند که اعتیاد با ارزش‌های زندگی آنها تداخل دارد و وقتی می‌فهمند که می‌توانند تغییر کنند، اعتیاد را‌ترک می‌کنند. تغییر قسمتی از طبیعت انسان است. بدون شک شما همان فرد نوجوان سال‌های قبل نیستید و تغییراتی در شما رخ داده است.  تمام یافته‌ها و مطالعات نشان می‌دهند که تغییر زمانی رخ می‌دهد که به‌اندازه کافی شرایط را بد بدانیم و به‌اندازه کافی برای مواجه شدن با چالش‌ها احساس قدرت پیدا کنیم، نه زمانی که احساس اجبار یا حقارت کنیم. «به طور کلی هیچ درمان واحدی برای اعتیاد وجود ندارد. اعتیاد اشکال مختلفی دارد و از نوع ماده مصرفی گرفته تا میزان و نوع مواد و زمان مصرف، درمان‌های متفاوتی می‌طلبد. برخی افراد لازم است یاد بگیرند مصرفشان را کنترل کرده و مشکلات‌شان را کاهش دهند که به آن رویکرد «کاهش آسیب» گفته می‌شود، در خصوص افراد مبتلا به اعتیاد که بی خانمان‌اند و در معرض مرگ و میر یا ابتلا به بیماری‌های واگیردار هستند، رویکرد کاهش آسیب می‌تواند در پیشگیری از بدتر شدن اوضاع کمک کننده باشد (مثل توزیع سرنگ تمیز، ایجاد محل هایی برای نگهداری از این افراد و تغییرات جزئی در سبک زندگی‌شان) . در عین حال برخی افراد هرگز نمی‌توانند این کار را انجام دهند و نیاز دارند که به طور کامل مواد را رها کنند و سبک زندگی خود را به طرز چشمگیری تغییر دهند. گزینه‌های دیگر درمان شامل مشاوره، گروه‌های حمایتی و موقعیت‌های بیمارستانی برای انواع مختلف اعتیاد است. یکی دیگر از رویکردهای درمان اعتیاد این است که افراد معتاد را در جایی که به آن تعلق خاطر و وابستگی دارند قرار دهیم. دانستن میزان تاثیری که اعتیاد آنها روی عزیزانشان دارد، یکی از عواملی است که آنها را برای زندگی بدون اعتیاد با انگیزه می‌کند. در نتیجه خانواده و حمایت‌های خانوادگی، مهم‌ترین رکن در پیشگیری و درمان اعتیاد عزیزانشان است. در باره باور‌های نادرستی که در اعتیاد وجود دارد کمی توضیح می‌دهید؟ برخی افراد ذاتا شخصیت معتاد دارند، افراد شاید به لحاظ ژنتیکی «آمادگی» بیشتری برای اعتیاد داشته باشند اما هیچکس ذاتا با شخصیت معتاد متولد نمی‌شود، روانشناسان و روان‌پزشکان نمی‌توانند کمکی به افراد معتاد کنند، انجمن‌های معتادان گمنام تنها راه بهبودی است، مردان بیشتر از زنان معتاد می‌شوند، این موضوع قبلا درست بود اما این شکاف بین جنسیت الان تقریبا در از بین رفته است. در عین حال که مردان تمایل بیشتری دارند که مصرف مواد مخدر را زودتر شروع کنند اما در هر دو جنس احتمال ادامه مصرف برابر است، زنان و مردان بنا به دلایل یکسان معتاد می‌شوند، زنان دو برابر بیشتر از مردان به اضطراب و افسردگی مبتلا می‌شوند. این به دلیل تفاوت‌های مغزی این دو جنس است و زنان مبتلا به اضطراب و افسردگی احتمالا با مواد یا الکل برای تحمل احساسات ناخوشایند، خود درمانی بیشتری می‌کنند، برچسب و ننگ اعتیاد روی زنان و مردان تاثیر مشابهی دارد، هم مردان و هم زنان مبتلا به اعتیاد، سخت قضاوت می‌شوند اما زنان معتاد با ننگ بزرگتری مواجه هستند که آنها را از کمک خواهی دور می‌کند.